Prowadząc własną firmę na bieżąco, realizujesz różne transakcje handlowe. Nie zawsze za różnego rodzaju towary czy usługi musisz zapłacić od razu, równie dobrze możesz bowiem uczynić to w systemie ratalnym.
W takim wypadku musisz jednak liczyć się z bardzo dużym prawdopodobieństwem naliczenia odsetek za zwłokę w płatnościach. Podobnie odsetkami obciążone są również kredyty oraz pożyczki udzielane przez banki i inne instytucje finansowe. W obowiązujących regulacjach prawnych wyodrębnia się rozmaite rodzaje odsetek. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują niewątpliwie odsetki umowne, ustawowe oraz podatkowe.
Odsetki – czym tak naprawdę są?
Pod pojęciem odsetek zazwyczaj rozumie się specjalne wynagrodzenie za możliwość skorzystania z kapitału udostępnionego tymczasowego przez inną jednostkę lub podmiot gospodarczy. Wysokość odsetek nalicza się na podstawie zapisu zawartego w konkretnej ustawie, na przykład w kodeksie cywilnym lub ustawie odnoszącej się do terminów zapłaty za zrealizowane transakcje handlowe. Ponadto regulacje tych kwestii znajdują się również w umowach zawieranych pomiędzy stronami, a także w orzeczeniach sądowych odnoszących się do tej kwestii. Za główną podstawę obliczania wysokości odsetek uznaje się główne zobowiązanie, którego kwotę mnoży się przez odpowiednią stopę procentową, obowiązującą dla danego roku. Wśród funkcji odsetek wymienia się przede wszystkim rekompensowanie za zwłokę w realizacji zobowiązania, uzupełnienie siły nabywczej pieniądza, zmieniającej się w okresie od wykonania usługi do zapłaty zobowiązania, a także zmobilizowanie dłużnika do terminowej spłaty długów.
Czym są odsetki ustawowe i umowne?
Odsetki ustawowe są także określane mianem odsetek kapitałowych. Co istotne, nie mają one nic wspólnego z odsetkami za opóźnienia w spłacie zobowiązań. Prawo do pobierania odsetek ustawowych przysługuje tylko wówczas, gdy jest to związane z obowiązującą w danym zakresie ustawą, realizacją określonej czynności prawnej lub gdy wynika to bezpośrednio z orzeczenia sądowego albo decyzji podjętej przez właściwy organ. Odsetki ustawowe można pobierać wtedy, gdy doszło do zwłoki w zapłacie należności przy jednoczesnym braku ustaleń wysokości odsetek w odrębnych umowach zawartych pomiędzy stronami (mamy wówczas do czynienia z tzw. odsetkami umownymi). Ogłaszaniem wysokości odsetek ustawowych zajmuje się Minister Sprawiedliwości, który każdego roku wydaje specjalne obwieszczenie w oparciu o odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego. Zwykle oblicza się ją, sumując aktualną stopę referencyjną ustaloną przez Narodowy Bank Polski oraz 3,5 punktu procentowego. Obecnie wysokość odsetek ustawowych w skali rocznej oscyluje na poziomie 5,00%. Maksymalnie może być ona dwukrotnie wyższa, wynosząc 10% w skali rocznej. Nie ma możliwości zastrzeżenia w umowie wyższej kwoty odsetek niż kwota maksymalna.
Odsetki ustawowe za opóźnienie – jak je naliczać?
Stanowią one zabezpieczenie dla wierzyciela wtedy, gdy dłużnik zwleka ze spłatą należności. Można je uznać za swego rodzaju karę za niespełnienie konkretnego świadczenia w ustalonym wcześniej terminie. Aktualnie wysokość takich odsetek oscyluje na poziomie 7,00% w skali jednego roku. Oblicza się ją, dodając do siebie stopę referencyjną NBP oraz 5,5 punktu procentowego. Maksymalnie można naliczyć dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie, a zatem 14,00% w skali rocznej.
Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych – ja je wyliczyć?
Znajdują one swoje zastosowanie tylko w obrocie handlowym prowadzonym pomiędzy firmami. Wysokość takich odsetek zostaje ogłoszona przez Ministra Finansów i Rozwoju na drodze specjalnego obwieszczenia. Oblicza się je w ten sposób, że do aktualnej stopy referencyjnej NBP dolicza się 8 punktów procentowych. W sumie obecnie daje nam to wartość 9,5% w skali rocznej. Prawo do żądania spłaty tych odsetek przysługuje firmom, których kontrahenci zalegają z opłatami, nie uiszczając ich w wyznaczonym terminie. Spłaty odsetek można zażądać dzień po upływie tego terminu.
Odsetki podatkowe – ile wynoszą?
Ich naliczanie rozpoczyna się wraz z przekroczeniem terminu zapłacenia podatku. Jeśli należności podmiotu względem urzędu skarbowego staną się zaległościami, odsetki nalicza się, począwszy od pierwszego dnia po upływie terminu. Wśród tego rodzaju zaległości wymienia się niezapłacony w danym czasie podatek, jego ratę lub zaliczkę, a także niepoprawnie naliczony zwrot podatku lub jego nadpłatę. Na wysokość odsetek podatkowych wpływają takie czynniki jak liczba dni powstałego opóźnienia, wysokość zaległości podatkowych oraz stopa odsetek za zwłokę. Co istotne, wysokość takich odsetek trzeba zawsze zaokrąglić do pełnych złotych. Jeśli końcówka kwoty jest niższa niż 50 groszy, zaokrągla się w dół, a jeśli wyższa, wtedy zaokrągla się w górę. Podstawowa stawka odsetek podatkowych aktualnie wynosi 8%, natomiast obniżona stawka oscyluje na poziomie 4%, przy czym wyodrębnia się tutaj dwa progi – 50% dla zobowiązań zaistniałych po 1 stycznia 2017 roku oraz 75% dla zobowiązań powstałych przed tym terminem.
