Kiedy prowadzisz własną firmę, zazwyczaj finansujesz jej bieżącą działalność oraz różne przedsięwzięcia inwestycyjne ze zgromadzonego kapitału firmowego. Nie zawsze jednak niestety wysokość tego kapitału okazuje się wystarczająca na pokrycie wszystkich potrzeb przedsiębiorstwa.
W takim wypadku nierzadko niezbędne staje się skorzystanie z pożyczek oraz kredytów oferowanych przez banki, oraz inne instytucje finansowe. W takim wypadku trzeba mieć jednak świadomość, że równowartość pożyczonej kwoty przy oddawaniu należy powiększyć o wielkość odsetek wyliczonych w danych okolicznościach. Podobnie rzecz ma się także ze spłacaniem należności za zakupiony przedmiot w systemie ratalnym. W świetle powyższego zatem warto uświadomić sobie, czym są odsetki oraz w jaki sposób zazwyczaj dochodzi do ich naliczenia, oraz ustalenia ich wysokości.
Czym są odsetki?
Pod pojęciem odsetek z reguły kryją się pewne koszty wnoszone na rzecz właściciela kapitału z tytułu korzystania z pożyczonych przez niego pieniędzy. Na realną wysokość odsetek wpływają tzw. stopy procentowe, przeliczane w oparciu o jednostki kapitałowe oraz roczny czas ich użytkowania. Na wysokość odsetek wpływa nie tylko bieżąca wielkość stopy procentowej, ale także wysokość pożyczonego kapitału, czas korzystania z niego przez kredytobiorcę, a także wybrana metoda wyznaczania wielkości odsetek. Ogromną rolę w tym względzie odgrywa również kalendarz naliczania odsetek, wskazujący jaką liczbę dni w ciągu roku bierze się pod uwagę w trakcie wykonywanych obliczeń. Standardowo liczba ta wynosi 365 dni, jednak w umowie zawartej pomiędzy podmiotem udzielającym pożyczki a podmiotem korzystającym z niej można zastrzec inną liczbę dni. Dotyczy to także metody wyznaczania odsetek, która nie jest w żaden sposób narzucona przez obowiązujące prawo bankowe.
W jaki sposób można wyznaczyć odsetki?
Istnieje kilka sprawdzonych sposobów naliczania wysokości odsetek. Mówi się tutaj zatem o tzw. odsetkach prostych, składanych, naliczanych w sposób ciągły oraz dyskontach. Odsetki proste pobiera się po ich uprzednim naliczeniu, stosując tzw. system „od dołu”. Do obliczenia tych odsetek bierze się pod uwagę wielkość kapitału proporcjonalnie do okresu trwania oprocentowania. Z kolei odsetki składane cechują się tym, że po upływie pewnego określonego w umowie okresu wysokość naliczonych odsetek dolicza się do kapitału, a później na wysokość odsetek oddziałuje ich łączna kwota. Odsetki naliczane ciągle wykorzystuje się zazwyczaj przy wycenianiu instrumentów pochodnych, takich jak kontrakty futures, opcje itp. W ramach dyskonta natomiast oblicza się odsetki z góry, w ten sam sposób się je też pobiera.
Różnice między oprocentowaniem stałym i zmiennym
Do wyznaczania wysokości odsetek można wykorzystywać zarówno stałe stawki procentowe, jak i takie, które ulegają pewnym przeobrażeniom w przeciągu określonego czasu. O tym, kiedy zostanie wykorzystana dana stopa procentowa, decydują przede wszystkim okoliczności udzielenia kredytu. I tak po stałą stopę procentową sięga się zazwyczaj wówczas, gdy w grę wchodzą kredyty konsumpcyjne, a także depozyty, spłacane w krótkim terminie, z kolei stopa zmienna odnosi się do kredytów długoterminowych.
Na wysokość takiej stopy wpływa w głównej mierze kwota stawki referencyjnej LIBOR, EURiBOR lub WIBOR, ustalona na podstawie czasu przeszacowania kredytu, a także wysokości marży, ustalonej indywidualnie w obustronnej umowie pożyczkowej. Marża ta dodawana jest do wysokości stawki referencyjnej.
Odsetki ustawowe i budżetowe
Odsetkami ustawowymi określa się jedną z najpopularniejszych form udzielania odszkodowania za zwłokę w realizacji pieniężnych świadczeń. Za pomocą odsetek ustawowych wierzyciel może uzyskać należne mu pieniądze, wskazując jedynie na ich wysokość oraz czas przesunięcia terminu spłaty. Nie trzeba natomiast wskazywać, ile wyniosły faktyczne straty z tego tytułu. Odszkodowanie nie musi pokrywać wszystkich strat przedsiębiorcy, nie ma jednak także potrzeby przeprowadzania żadnych dowodowych procedur, wiążących się z koniecznością poniesienia na nie relatywnie wysokich wydatków. Prawo do pobierania odsetek ustawowych przysługuje zarówno właścicielom przedsiębiorstw, jak i osobom prywatnym, nieposiadającym własnej działalności gospodarczej.
Wysokość odsetek ustawowych ustala Minister Sprawiedliwości, wydając w tym celu odpowiednie obwieszczenie (wcześniej zajmowała się tym Rada Ministrów, ogłaszając stosowne rozporządzenia. Odsetki od określonych kwot pieniężnych można pobrać jedynie wówczas, gdy wynikają one z ustawy, określonej czynności prawnej, wyroku sądowego, albo decyzji wydanych przez inne organy. Z kolei odsetki budżetowe, zwane są również odsetkami podatkowymi lub odsetkami od zaległości budżetowych. Termin ten odnosi się do odsetek pobieranych od różnych podatków oraz innych budżetowych należności, które zostały wpłacone po upływie wyznaczonego wcześniej terminu. Podmiotem uprawnionym do ustalania wysokości stawek tych odsetek jest Minister Finansów, który ogłasza je w Monitorze Polskim.
