W trakcie pandemii koronawirusa praca zdalna zyskała na popularności. Większość pracowników biurowych wykonujących do tej pory swoje obowiązki w miejscu pracy, zaczęła pracować w systemie zdalnym. Kilka miesięcy korzystania z tego rozwiązania sprawiło, że przeważająca liczba pracowników oraz pracodawców doceniła wynikające z niego walory. Mając to na uwadze rząd postanowił wprowadzić do specustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 zapis o możliwości polecenia pracownikowi wykonywania pracy zdalnej przez określony czas. Czas obowiązywania tych przepisów upływa 4 września. Jednak w związku z trwającą ciągle epidemią rząd przygotowuje kolejne zmiany w Kodeksie pracy, dzięki którym telepraca ma być jeszcze wygodniejsza niż dotychczas.
Obowiązujące dotychczas regulacje prawne
Zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami za telepracę uznaje się regularne wykonywanie obowiązków służbowych poza miejscem pracy przy wykorzystaniu określonych środków komunikacji elektronicznej. O tym, w jaki sposób i w jakim zakresie będzie ona świadczona w danym zakładzie pracy, zależy od pracodawcy, który w tym aspekcie działa w porozumieniu z zakładową organizacją związkową. Uzgodnienia między stronami zapadają albo przy podpisywaniu umowy o pracę, albo później już w trakcie zatrudnienia. Zgodnie z przepisami, pracodawca musi dostarczyć pracownikowi niezbędny do pracy sprzęt, ubezpieczyć go, a także regularnie ponosić koszty na jego instalację, zamontowanie, serwisowanie oraz usuwanie ewentualnych awarii. Na przedsiębiorcy ciąży także obowiązek pokrycia wydatków związanych z przeprowadzeniem niezbędnych szkoleń pracowniczych. Wśród uprawnień pracodawcy wskazuje się natomiast na możliwość kontrolowania telepracowników w aspekcie wykonywania obowiązków służbowych, a także zachowywania przez nich przepisów BHP. Zatrudnieni na odległość pracownicy są objęci zakazem dyskryminacji. Pracodawcy są zobligowani do umożliwienia podwładnym możliwość swobodnego przebywania na terenie zakładu i poruszania się w jego obrębie. Osoby te mogą kontaktować się z innymi pracownikami oraz korzystać z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, a także z oferowanych przez niego pakietów socjalnych.
Specustawa – przepisy na czas pandemii
Przepisy dotyczące pracy zdalnej w czasie pandemii zostały zawarte w art. 3 specustawy. Zgodnie z nimi pracodawca ma możliwość polecenia pracownikowi tymczasowego wykonywania obowiązków służbowych poza miejscem jej stałego wykonywania. Takie polecenie można wydać tylko osobie, która posiada odpowiednie zdolności i umiejętności techniczne, a także dysponuje dobrze dostosowanymi warunkami lokalowymi. Na takie rozwiązanie musi pozwalać także rodzaj danej pracy. Wszelki sprzęt, materiały i narzędzia niezbędne do realizacji zadań służbowych powinien zapewnić pracodawca.
Pracownik może wykonywać pracę na własnym sprzęcie pod warunkiem, że jest on odpowiednio chroniony przed bezprawnym wyciekiem poufnych danych. Od pracownika pracującego w systemie zdalnym wymaga się natomiast rzetelnego prowadzenia ewidencji czasu pracy, opisu wykonywanych czynności, częstotliwości zajmowania się nimi oraz formy wykonywania obowiązków służbowych. Pracodawca może w każdej chwili, gdy uzna to za stosowne, cofnąć wydane wcześniej polecenie wykonywania pracy w systemie zdalnym. Omówiony artykuł trzeci traci swoją moc wiążącą po upływie 180 dni od wejścia w życie całej specustawy.
Planowana nowelizacja
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej planuje w najbliższym czasie wprowadzić nowelizacje w Kodeksie Pracy. Zgodnie z nowymi regulacjami interesy obu stron stosunku pracy mają zostać odpowiednio zabezpieczone. Podjęto dążenia na drodze do przyjęcia takich rozwiązań, które mogłyby zostać zaakceptowane zarówno przez pracodawców, jak i przez związki zawodowe. Niestety, szczegóły nowelizacji są jeszcze nieznane. Swoje rekomendacje w tej sprawie wydała już Państwowa Inspekcja Pracy, która wskazuje, że w miarę możności należy umożliwić pracownikom wykonywanie większości obowiązków służbowych w formie pracy zdalnej. Tam, gdzie to tylko jest możliwe, usługi należy świadczyć zdalnie za pośrednictwem rozmów telefonicznych lub wideokonferencji. Osobiście należy natomiast zajmować się sprawami, które trzeba pilnie zrealizować lub tez nie da się ich wykonać w formie pracy zdalnej.
Propozycje pracodawców
Swoje propozycje zmian w regulacjach prawnych dotyczących telepracy przedstawiły także organizacje pracodawców. Zgodnie z ich postulatami pojęcie pracy zdalnej należałoby rozszerzyć o taką pracę, która jest wykonana w całości lub w części w miejscu zamieszkania pracownika lub w innym wyznaczonym przez pracodawcę miejscu przy konieczności zachowywania kontaktu z pracodawcą. Pracę zdalną można byłoby wprowadzić w oparciu o wewnętrzny regulamin pracy zdalnej oraz indywidualne porozumienia zawarte z pracownikami. Kontrole wypadków przy pracy zdalnej miałyby być przeprowadzane przez ZUS, a pracownik musiałby udowodnić w postępowaniu przed tym organem, że wydarzenia miało związek z wykonywaną pracą.
Autor: Łukasz Stachurski
Źródła:
1. https://www.bankier.pl/wiadomosc/Praca-zdalna-na-nowo-Co-zmieni-sie-w-Kodeksie-pracy-7938019.html (dostęp z dnia 31.08.2020 r.)
2. https://strefabiznesu.pl/praca-zdalna-pojawi-sie-w-przepisach-na-stale-czekaja-nas-zmiany-w-kodeksie-pracy/ar/c10-15105934 (dostęp z dnia 02.09.2020 r.)
3. https://biznes.radiozet.pl/News/Praca-zdalna-na-stale-w-kodeksie-pracy-Rzad-szykuje-duze-zmiany (dostęp z dnia 02.09.2020 r.)
