Przygotowywanie nowego JPK_VAT wiąże się z wieloma nowymi obowiązkami dla przedsiębiorców, którzy mają status czynnego podatnika VAT, a nierzadko także dla ich księgowych. Według obowiązujących do 1 października 2020 roku przepisów Jednolity Plik Kontrolny był uznawany za informację, nie za księgę. To pociągało za sobą brak konieczności składania czynnego żalu. Sytuacja ta uległa jednak zmianie wraz z prowadzeniem nowych regulacji. Od tej pory w razie potrzeby należy składać czynny żal po to, aby uniknąć określonych sankcji karnych. Dlatego też warto dowiedzieć się, czym jest czynny żal oraz w jaki sposób z niego korzystać.
Czynny żal – co to takiego?
Pod pojęciem czynnego żalu rozumie się specjalną instytucję, na mocy której można uniknąć sankcji karnych za popełnione przestępstwo lub wykroczenie skarbowe. Do skorzystania ze związanych z nią praw trzeba złożyć stosowne zawiadomienie o popełnieniu zabronionego czynu, wskazując na odczuwaną z tej przyczyny skruchę. Nie obowiązuje żaden konkretny wzór wspomnianego pisma, zaleca się jednak, aby zawrzeć w nim najważniejsze informacje, wśród których wymienia się: dane osobowe osoby składającej zawiadomienie, charakter i okoliczności popełnionego przestępstwa bądź wykroczenia oraz informacje o terminie zobowiązania się sprawcy do wypełniania obowiązków, które zostały zaniedbane.
Czas składania czynnego żalu
Co do zasady, złożenie wniosku zawierającego czynny żal musi odbyć się w określonym terminie, aby pismo mogło zostać uznane za skuteczne. Trzeba to zrobić wówczas, gdy organ ścigania dysponuje już w pełni udokumentowanym zawiadomieniem o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Dotyczy to również sytuacji, gdy organ ścigania podjął już pewne procedury zmierzające do wykrycia nieprawidłowości w opłacaniu podatków w postaci przeszukania albo czynności sprawdzających i kontrolnych, pod warunkiem dostarczenia przez te czynności realnych podstaw do wszczęcia postępowania o dopuszczenie się określonego czynu zabronionego.
Czynny żal chroni przed sankcjami karnymi za popełnione błędy, ale pociąga też za sobą konieczność ich naprawienia poprzez złożenie obligatoryjnych dokumentów (np. deklaracji podatkowych) lub uiszczenie zaległych zobowiązań finansowych wraz z należnymi odsetkami w możliwie jak najkrótszym czasie.
Składanie zawiadomienia w ramach czynnego żalu
Zawiadomienie można złożyć w różnych formach. Zwykle czyni się to na piśmie lub elektronicznym formularzu, można to także zrobić ustnie do protokołu. Wniosek można złożyć za pośrednictwem skrzynki e-PUAP portalu podatkowego albo konkretnego urzędu skarbowego właściwego dla miejsca zamieszkania podatnika.
Warto korzystać ze wspomnianego rozwiązania, składając czynny żal na dostępnym na stronie internetowej formularzu zawiadomienia ogólnego. Jeśli wniosek składany jest przez Internet, trzeba go opatrzyć podpisem kwalifikowanym w celu jego uwierzytelnienia. Można to uczynić także za pośrednictwem profilu zaufanego. Tradycyjnie można podpisać dokument złożony osobiście w siedzibie urzędu.
Komu nie przysługuje możliwość skorzystania z czynnego żalu?
Warto mieć świadomość, że nie każda osoba czy instytucja może korzystać z instytucji czynnego żalu. Prawo to nie przysługuje bowiem określonym podmiotom w pewnych sytuacjach. Dotyczy to przede wszystkim tych sprawców, którzy kierowali wykonywaniem ujawnionych czynów zabronionych lub polecili realizację przestępstwa bądź wykroczenia skarbowego innym osobom, korzystając z istniejących zależności służbowych.
Prawo do podlegania instytucji czynnego żalu traci również ten podatnik, który namawiał inną osobę do przekroczenia obowiązującego prawa karnego skarbowego po to, aby skierować przeciwko niej akt oskarżenia o popełnienie wykroczeń w relacjach z fiskusem. Także osoby, które zorganizowały grupę przestępczą wyłudzającą podatki lub kierowały nią, nie mogą korzystać z dobrodziejstw czynnego żalu. Od tej reguły istnieje jednak pewien wyjątek. Jeśli bowiem wszyscy członkowie grupy przestępczej złożyły czynny żal, na mocy obowiązującego prawa wówczas odstępuje się od wymierzenia im kary, pod warunkiem, że naprawią oni popełnione błędy i uiszczą wszelkie zaległe zobowiązania podatkowe.
Dokument wzorcowy
Warto wiedzieć, że nie obowiązuje żaden urzędowy wzór dokumentu czynnego żalu. Wśród najistotniejszych elementów, które warto zamieścić na dokumencie, trzeba wspomnieć o danych identyfikacyjnych podatnika, ewentualnych współsprawcach czynu zabronionego, okolicznościach powstania mniej lub bardziej poważnego wykroczenia przeciwko obowiązującemu prawu i adresacie zawiadomienia. Warto też poinformować, czy czyn został naprawiony przez podatnika. Jeśli ten obowiązek nie został jeszcze dopełniony, wówczas trzeba powiadomić o terminie jego realizacji. Od kary można odstąpić tylko wtedy, gdy rzeczywiście dany błąd zostanie naprawiony. W przypadku wykroczeń większej wagi kara grzywny wynosi maksymalnie 240 stawek dziennych, a mniejsze wykroczenia karze się w bardziej ograniczonym stopniu.
Źródła:
1. https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/urzad-skarbowy/kontrola-skarbowa/2989775,Czynny-zal-kto-kiedy-i-jak-moze-przygotowac-wzor.html (dostęp z dnia 25.01.2021 r.)
2. https://www.podatki.biz/artykuly/czynny-zal-kiedy-i-jak-skladac_64_43357.htm (dostęp z dnia 18.01.2021 r.)
