Czy rejestracja jest warunkiem odliczenia VAT ?

Zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy o VAT (w związku z art. 15) obowiązek złożenia zgłoszenia rejestracyjnego na formularzu VAR-R ciąży na podatnikach podatku VAT, czyli na następujących podmiotach:

• organach administracji publicznej i urzędach administracji publicznej w przypadku, gdy wykonują czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych,
• osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osobach fizycznych, wykonujących samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności (w tym również w szczególnych okolicznościach na podmiotach niemających siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zamieszkania na terytorium kraju),
• jednostkach organizacyjnych niemających osobowości prawnej stanowiących przedsiębiorstwo w spadku w okresie od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i dokonano zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1c ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. Z 2020 r. poz. 170),
• osobach fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie, które nie będą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, jako rolnicy ryczałtowi; w przypadku gdy gospodarstwo rolne prowadzone jest wspólnie przez kilka osób zgłoszenie rejestracyjne dokumentowane jest wyłącznie przez jedną z tych osób.

Obowiązek rejestracji nie dotyczy podmiotów zwolnionych z podatku ze względu na wysokość sprzedaży (nieprzekraczającej obecnego limitu 200 000 zł), z pewnymi wyłączeniami wynikającymi z art. 113 ust. 13 ustawy o VAT oraz podmiotów wykonujących wyłącznie czynności zwolnione z podatku. Pamiętać należy o tym, że zgłoszenie VAT-R należy złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego w formie drukowanej lub przesłać elektronicznie (tutaj jako załącznik do wniosku CEIDG-1) lub przez Portal Podatkowy przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT.

Podatnicy w formularzu rejestracyjnym podać powinni poniższe informacje:

– czy będą podatnikami zwolnionymi czy też czynnymi,

– czy będą korzystali ze statusu „małego podatnika” i rozliczali się metodą kasową,

– czy będą dokonywali wewnątrzwspólnotowych transakcji towarowych.

Po weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym zgodnie z art. 96. ust. 4 ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako”podatnika VAT czynnego”, natomiast w przypadku podatników zwolnionych z VAT jako „podatnika VAT zwolnionego” oraz na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie. W przypadku gdy podatnik chce uzyskać potwierdzenie rejestracji na formularzu VAT-5, musi w tym celu złożyć stosowny wniosek w tej sprawie i dopiero wówczas (po uiszczeniu opłaty skarbowej) otrzyma potwierdzenie zarejestrowania.

Oczywiście widnieje prawo do odmowy rejestracji i do wykreślenia podmiotu z rejestru podatników VAT. Tak więc naczelnik urzędu skarbowego zgodnie z art. 96 ust. 4A ustawy o VAT nie dokona rejestracji podmiotu jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania podmiotu, jeżeli:

• podmiot ten nie istnieje, albo
• mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub
• dane podmiotu w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą albo
• podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego,
• wobec tego podmiotu sąd orzekł, na podstawie odrębnych przepisów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
• z posiadanych informacji wynika, że podatnik może prowadzić działania z zamiarem wykorzystania działalności banków w rozumieniu art. 119zg pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 Ordynacji Podatkowej.

Warto dodać, że wprowadzono dodatkowe zastrzeżenia odnoszące się do sytuacji, w której zgłoszenie rejestracyjne składane jest przez pełnomocnika. Dlatego też w przypadku takiej rejestracji pełnomocnik odpowiada solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500 000 zł za zaległości podatkowe podatnika powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego. Natomiast zastosowania zasada ta nie ma w momencie, gdy powstanie tych zaległości nie wiąże się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Na przykładach orzeczeń sądowych zauważyć można, że rejestracji dla celów VAT organy podatkowe odmawiają między innymi z takich powodów jak:

• braku podania w zgłoszeniu rejestracyjnym adresu siedziby, w której w rzeczywistości nie jest prowadzona działalność,
• braku odpowiedniej struktury w zakresie zaplecza technicznego (w przypadku tym warto jednak zaznaczyć, iż sądy, w tym TSUE, zajmują stanowisko, iż brak odpowiedniej struktury w zakresie zaplecza technicznego jest niewystarczające dla odmowy rejestracji podatnika VAT),
• braku stałego dostępu do lokalu,
• powiązań osobowo-kapitałowych i nadużyć podatkowych.

Zasady wykreślania podatników z rejestru podatników VAT również wskazane zostały w ustawie o VAT. Zgłoszenie podatnika o zaprzestaniu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej (druk VAT-Z) jest ogólnie rzecz biorąc podstawą wykreślenia przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnika VAT. Organ podatkowy oczywiście wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnik VAT w przypadku jego śmierci pod warunkiem, że nie otrzymał z CEIDG danych zarządcy sukcesyjnego lub informacji o jego zmianie.

Dodatkowo ustalony został przez ustawodawcę w art. 96 ust. 9 ustawy o VAT katalog przesłanek powodujących wykreślenie podmiotu z rejestru podatników VAT bez konieczności zawiadamiania o tym podatnika. Wykreślenie ma miejsce w momencie gdy:

• podatnik nie istnieje, lub
• mimo udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem lub jego pełnomocnikiem, bądź
• dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą, lub
• podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwanie naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, dyrektora izby administracji skarbowej lub Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, lub
• posiadane informacje wskazują na prowadzenia przez podatnika działań z zamiarem wykorzystania działalności banków w rozumieniu art. 119zg pkt 1 Ordynacji podatkowej lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 ww. Ordynacji podatkowej, lub
• wobec tego podatnika sąd orzekł, na podstawie odrębnych przepisów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Dodatkowo w myśl art. 96 ust. 9A pkt 1-5 ustawy o VAT wykreśleniu z urzędu z rejestru jako podatnik VAT podlega podatnik, który:

1. zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, lub

2. będąc obowiązanym do złożenia deklaracji, o której mowa w art. 99 ust. 1,2 lub 3 ustawy o VAT, nie złożył takich deklaracji za 3 kolejne miesiące lub takiej deklaracji z kwartał, lub

3. składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1,2 lub 3, w których nie wykazał sprzedaży, nabycia towarów lub usług ani importu towarów z kwotami podatku do odliczenia, lub

4. wystawił faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane, lub

5. prowadząc działalność gospodarczą wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio, lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru, lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczeniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej – z zastrzeżeniem ust. 9b-9f.

Termin odliczenia VAT od zakupów dokonanych przed rejestracją

Zasada określona w art. 86. ust. 10 ustawy o VAT, pozwala podatnikom odliczyć VAT naliczony od dokonanych zakupów towarów i usług związanych z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. W art. 86 ust. 10B pkt 1 ustawy wskazano, że prawo do odliczenia VAT naliczonego powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. Na podstawie art. 86 ust. 11 ustawy o VAT podatek naliczony nieodliczony w powyżej określonym terminie można także odliczyć w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.

Podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją, pod warunkiem, że w okresie, kiedy składana jest deklaracja VAT jest już zarejestrowany na potrzeby rozliczania tego podatku. Kwestia terminu odliczenia podatku VAT pojawia się w sytuacji, gdy podatnik ponosił wydatki związane z przyszła opodatkowaną działalnością gospodarczą wiele miesięcy przez jej rozpoczęciem, czyli gdy dla danych faktur ustawowy termin odliczenia VAT już minął. W tej sytuacji, sposobem na odzyskanie podatku może być zaznaczenie w zgłoszeniu VAT-R właściwego okresu, za który podatnik złoży pierwszą deklarację VAT. Powinien to być okres, w którym można skorzystać z odliczenia VAT z danych faktur. Postępowanie takie powoduje jednak konieczność złożenia przez podatnika zaległych deklaracji VAT.

Źródła:

1. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20040540535/U/D20040535Lj.pdf, (dostęp z dnia 14.01.2021 r.)

2. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200000170 (dostęp z dnia 18.01.2021 r.)

3. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20200001325 (dostęp z dnia 15.01.2021 r.)

4. http://www.radapodatkowa.pl/pl/a/Mozliwosc-odliczenia-podatku-naliczonego-od-zakupow-dokonanych-przed-rejestracja-jako-podatnik-VAT-czynny (dostęp z dnia 20.01.2021 r.)

5. https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/podatki-i-ksiegowosc/chce-rozliczac-vat/obowiazki-podatnika-vat-rejestracja-i-ewidencja (dostęp z dnia 22.01.2021 r.)

6. https://www.podatki.biz/artykuly/prawo-do-odliczenia-vat-od-zakupu-dokonanego-przed-rejestracja_4_43339.htm (dostęp z dnia 22.01.2021 r.)

7. https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/vat/odliczanie-i-zwrot-podatku/2886919,Odliczenie-VAT-od-zakupow-dokonanych-przed-rejestracja.html (dostęp z dnia 14.01.2021 r.)

8. https://www.podatki.egospodarka.pl/164102,Jak-odliczyc-VAT-z-faktur-sprzed-rejestracji,1,70,1.html (dostęp z dnia 15.01.2021 r.)