Przedsiębiorcy z reguły bardzo chętnie zatrudniają nowe osoby w oparciu o umowę cywilnoprawną. Za ten stan rzeczy odpowiada przede wszystkim fakt niższych kosztów pracy ponoszonych przez pracodawcę w takim przypadku. Warto jednak uświadomić sobie, że obowiązujące w Polsce przepisy prawne zdecydowanie zabraniają przedsiębiorcom zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi (występując tym samym w obronie pracowników, dla których umowa o pracę jest znacznie lepszym rozwiązaniem). Ogółem rzecz biorąc, uważa się, że na rodzaj zatrudnienia wpływa przede wszystkim sposób realizacji zleconych zadań służbowych. Warto zatem dowiedzieć się, od czego w głównej mierze zależy możliwość podpisania danej umowy cywilnoprawnej i czym charakteryzują się poszczególne jej rodzaje.
Umowa cywilnoprawna – definicja
Pod pojęciem umowy cywilnoprawnej na ogół rozumie się dwustronne oświadczenie woli, na mocy którego dochodzi później do realizacji zleconych zadań służbowych. Jako czynność prawna, pociąga ona za sobą skutki w postaci powstania określonego stosunku prawnego lub jego modyfikacji albo ustania. Umowę cywilnoprawną mogą zawrzeć dwie strony, które dochodzą między sobą do porozumienia i składają zgodne, pozbawione jakichkolwiek wad oświadczenie woli. Dana umowa musi pozostawać w zgodzie z ogólnie obowiązującymi przepisami prawnymi.
Charakterystyczną cechą umów cywilnoprawnych jest swoboda ich zawierania. To strony bowiem decydują nie tylko o fakcie jej zawarcia, ale także o tym, jaką treść będzie ona zawierać oraz z kim chcą współpracować. Swobodę zawieranych umów cywilnoprawnych ograniczają określone przepisy prawa cywilnego i prawa pracy, a także Konstytucja RP.
Rodzaje umów cywilnoprawnych
Zasadniczo wyróżnia się wiele rodzajów umów cywilnoprawnych łączących strony w obrocie gospodarczym. Jeśli jednak chodzi o stosunek pracy, najczęściej wyodrębnia się umowę o dzieło, umowę zlecenie, umowę agencyjną oraz kontrakt menadżerski. Każda z tych umów zawierana jest w określonych okolicznościach, rodzi też nieco inne skutki prawne. Warto dowiedzieć się, czym charakteryzują się poszczególne rodzaje tych umów.
Umowa o dzieło
Główna istota umowy o dzieło sprowadza się do zawarcia pomiędzy stronami stosownego porozumienia, na mocy którego zleceniodawca zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia w określonej wysokości za wykonanie przez zleceniobiorcę określonego dzieła. Umowa o dzieło charakteryzuje się swobodą i samodzielnością w realizacji zadania.
Zleceniobiorca bierze na siebie pełną odpowiedzialność za skutki podjętych działań, ciąży na nim również ryzyko związane z wykonywaną pracą. Łączący strony stosunek prawny jest nietrwały i kończy się wraz z przekazaniem zamawiającemu dzieła przez wykonawcę. Umowa o dzieło jest umową odpłatną. Warto jednak wziąć pod uwagę, że nigdzie nie zostały określone stawki minimalnego wynagrodzenia. Uzyskana za dane dzieło zapłata może mieć zatem dowolną wysokość w zależności od indywidualnych ustaleń. Zleceniodawca ma możliwość dochodzenia od wykonawcy roszczeń w oparciu o rękojmię. Nie ma konieczności wykonywania dzieła osobiście, jeśli taki wymóg nie został zawarty w umowie. Co istotne, umowa o dzieło nie jest oskładkowana. Nie odprowadza się od niej zatem żadnych składek na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne.
Umowa zlecenie
Umowa zlecenie stanowi podstawę dokonywania określonych czynności prawnych przez zleceniobiorców względem zlecających je osób. Jest to tzw. umowa starannego działania, w której zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za rezultat podejmowanych przez siebie działań; w stosunku pracy zajmuje on także równorzędną pozycję względem zleceniodawcy.
Umowa taka z reguły jest odpłatna (chyba że zawarte w niej szczegółowe wytyczne stanowią inaczej), przy czym przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia obowiązują minimalne stawki godzinowe. Umowa zlecenie jest oskładkowana – sposób odprowadzania pieniędzy na konto ZUS-u różni się jednak w zależności od tego, czy dany zleceniobiorca posiada jeszcze inne tytuły do ubezpieczeń, czy też nie (obowiązkową dla zleceniodawcy składką jest składka zdrowotna).
Zleceniobiorca może zlecić wykonanie działania osobie trzeciej. Przy umowie zlecenie nie są brane pod uwagę przepisy prawa pracy. Oznacza to, że zleceniobiorca nie może korzystać z żadnych urlopów, nie ma też prawa do uzyskania odprawy rentowej czy emerytalnej.
Umowa agencyjna i kontrakt menadżerski
W ramach zawartej umowy agencyjnej przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do zawierania umów z klientami w imieniu zatrudniającego go przedsiębiorstwa lub do stałego pośrednictwa przy zawieraniu takich umów. Agent oraz zleceniodawca są przedsiębiorcami, a wynagrodzenie stanowi prowizja od zawartych kontraktów.
Kontrakt menadżerski zawierają pomiędzy sobą właściciel przedsiębiorstwa oraz jego zarządca, którym może być osoba fizyczna lub firma. Zleceniobiorca zobowiązuje się do jak najlepszego prowadzenia przedsiębiorstwa. Wynagrodzenie uzależnione jest od realnych wyników osiąganych przez danego menadżera. Na ogół może on liczyć na wyższe stawki niż w przypadku umowy o pracę.
Źródła:
- http://www.umowycywilnoprawne.pl/artykul,1639,19169,prowadzenie-dokumentacji-osob-wykonujacych-umowy.html (dostęp z dnia 10.10.2021 r.)
- https://www.pip.gov.pl/pl/f/v/180082/ul%20UmowaPra-UmowCywilno-Internet.indd.pdf (dostęp z dnia 12.10.2021 r.)
