Umowa zlecenia z uczniem lub studentem a składki ZUS

Na samym początku warto podkreślić, że osobę wykonującą umowę zlecenia należy zgłosić w ZUS do ubezpieczeń emerytalnych, rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA lub w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczeń tylko do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA. Oczywiście zgodnie z powyższym wiąże się to z opłacaniem za taką osobę obowiązkowych składek na ubezpieczenia wymienione wyżej. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, gdzie jednym z nich są uczniowie i studenci do 26. roku życia.

W związku, z czym do ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego nie należy zgłaszać uczniów szkół ponadpodstawowych, szkół policealnych oraz studentów do ukończenia 26 lat, oczywiście jeśli płatnik składek zawarł z taką osobą umowę zlecenia. Tak więc w tych przypadkach nie należy osób takich (uczniów, studentów) zgłaszać do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego, nawet kiedy przedłożą wniosek o dobrowolne podleganie tym ubezpieczeniom.

Uczniowie szkół ponadpodstawowych oraz studenci do ukończenia 26 lat, którzy wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym, nie podlegają oni także ubezpieczeniu zdrowotnemu z tego tytułu.

Status ucznia lub studenta

Dla celów ubezpieczeń społecznych uznaje się, że uczniem do 31 sierpnia każdego roku jest osoba, która:

• kontynuuje naukę w tej samej szkole,
• skończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września,
• ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki (do 31 sierpnia uznaje się także osobę, która i ukończyła szkołę, i nie kontynuuje nauki, nawet kiedy rok szkolny skończył się w czerwcu. Jeżeli umowa trwa, to od 1 września taką osobę należy zgłosić w ZUS do ubezpieczeń).

Natomiast za studenta uznawana jest osoba, która przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe. Tak więc za ucznia uważa się do 30 września przez placówkę ZUS, a od 1 października ma już status studenta. Za studenta uznaje się osobę przyjętą na studia, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania do daty ukończenia studiów lub daty skreślenia z listy studentów. Pamiętać należy, że studentem jest osoba ucząca się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia oraz na jednolitych studiach magisterskich. Takiej osoby również nie należy zgłaszać w ZUS do żadnych ubezpieczeń.

Warto podkreślić, iż studentami nie są uczestnicy studiów doktoranckich oraz uczestnicy studiów podyplomowych. Istotne jest to, że przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych studenta, który wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, nie ma znaczenia jego obywatelstwo, ani kraj odbywania przez niego studiów. Zleceniobiorca na potwierdzenie statusu powinien płatnikowi składek złożyć odpowiednie oświadczenie oraz przede wszystkim zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, lub przedłożenie do wglądu i sporządzenie kopii aktualnej legitymacji uczniowskiej, lub studenckiej.

Korekty do ZUS

Zdarzają się sytuacje, w których płatnicy składek pobierają od zleceniobiorców, którzy są uczniami lub studentami do ukończenia 26. roku życia, tylko oświadczenie, nie żądając przedłożenia zaświadczenia ze szkoły lub uczelni ani wglądu do legitymacji. Następnie, np. w wyniku kontroli ZUS okazuje się, że osoba taka wcale nie posiada statutu osoby uczącej się lub w trakcie wykonywania umowy zlecenia taki statut utraciła. W takiej sytuacji należy dokonać odpowiednich korekt w ZUS.

Natomiast jeśli składki za taką osobę zostały opłacone po terminie, wówczas dodatkowo należy obliczyć i zapłacić ustawowe odsetki. Organ rentowy będzie domagał się od płatnika składek zapłaty zaległych składek zarówno w części finansowanej przez ubezpieczonego, jak i przez płatnika składek.

Warto przybliżyć przypadek, w którym pracodawca zawarł umowę zlecenia z własnym pracownikiem, który to jednocześnie jest studentem lub uczniem w wieku do 26 lat. Z tytułu umowy zlecenia pracodawca powinien opłacać wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne, tj. na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe. W takiej sytuacji bowiem umowa zlecenia jest traktowana w zakresie ubezpieczeń społecznych jak umowa o pracę.

Natomiast uczeń lub student w wieku do 26 lat z tytułu umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem niż własny pracodawca nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

Istotne jest, że osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia, z wyłączeniem prawa do świadczeń (stypendium socjalnego, stypendium dla osób niepełnosprawnych, zapomogi, stypendium rektora). Według ZUS sformułowanie „zachowuje prawa studenta” nie jest tożsame z posiadaniem statusu studenta. Dlatego też w okresie przypadającym po ukończeniu studiów pierwszego stopnia do dnia poprzedzającego dzień przyjęcia w poczet studentów studiów drugiego stopnia, zleceniobiorca, który nie ukończył 26 lat, z umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Źródła:

1. https://www.zus.pl/documents/10182/167670/Poradnik_umowy_cywilnoprawne_012017_archiwum.pdf/6f812d99-1450-4e63-b8e2-846dcd9cc088 (dostęp z dnia 27.12.2021 r.)
2. https://www.pit.pl/aktualnosci/zus-zleceniobiorcy-bedacego-studentem-967285 (dostęp z dnia 27.12.2021 r.)
3. https://www.money.pl/gospodarka/zus-pracodawcy-oszczedzaja-na-ubezpieczeniach-studentow-w-razie-wypadku-lub-choroby-ci-zostaja-z-niczym-6616571040102944a.html (dostęp z dnia 22.12.2021 r.).
4. https://www.podatki.biz/artykuly/skladki-zus-umowa-zlecenia-z-uczniem-lub-studentem_33_41735.htm (dostęp z dnia 22.12.2021 r.)
5. https://zielonalinia.gov.pl/-/zatrudnienie-studenta-na-umowe-zlecenia (dostęp z dnia 23.12.2021 r.)
6. http://www.vademecumkadrowego.pl/artykul_narzedziowa,1231,0,20762,umowa-zlecenia-wykonywana-przez-ucznia-lub-studenta.html (dostęp z dnia 23.12.2021 r.)
7. https://kadry.infor.pl/kadry/ubezpieczenia/zasady_podlegania/695607,Umowa-zlecenie-z-uczniem-lub-studentem-ubezpieczenie-spoleczne.html (dostęp z dnia 23.12.2021 r.)
8. https://bezprawnik.pl/umowa-zlecenie-korzystniejsza-niz-praca-na-czarno/ (dostęp z dnia 27.12.2021 r.)
9. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-o-szkolnictwie-wyzszym-i-nauce-18750400 (dostęp z dnia 27.12.2021 r.)