Podczas prowadzenia działalności gospodarczej wykorzystywane są rozmaite środki trwałe (np. samochody, komputery i inne urządzenia elektroniczne). Z biegiem lat naturalną koleją rzeczy ulegają one wyeksploatowaniu, co wpływa na obniżenie ich wartości rynkowej.
Dlatego tak istotna jest amortyzacja środków trwałych w firmie, która odzwierciedla ustawiczne zużywanie się określonych składników majątkowych, do których zalicza się wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe.
W kontekście rachunku kosztów dla celów podatkowych wydatki na nabycie lub wytworzenie konkretnego składnika majątkowego rozkładane jest w czasie. Nie zalicza się go bowiem w koszty od razu w całości, gdyż wydatki rozkładają się na dłuższy okres. Warto dowiedzieć się więcej na temat amortyzacji środków trwałych.
Amortyzacja środków trwałych – co to takiego?
Obowiązująca ustawa o podatku dochodowym nie definiuje wprost pojęcia środka trwałego. Wskazuje jednak na warunki, jakie powinien spełnić dany przedmiot, aby można go było poddawać systematycznie odpisom amortyzacyjnym. Dany składnik poddawany amortyzacji musi być własnością albo współwłasnością danego podatnika, może on być kupiony lub wytworzony we własnym zakresie.
W dniu przyjęcia do użycia musi być kompletny oraz sprawny w działaniu. Wskazane jest też, aby przewidywany okres używania danego środka był dłuższy niż jeden rok. Podatnik musi też wykorzystywać dany przedmiot w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Amortyzacji podlegają z reguły budowle, obiekty budowlane oraz lokale, które są własnością podatnika albo wykorzystuje je on na podstawie umowy dzierżawy albo najmu. To samo dotyczy także środków transportu, maszyn i urządzeń. Oczywiście może to dotyczyć także innych przedmiotów.
Odpisy amortyzacyjne dokonywane są od wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych, a także środków trwałych. Wartość początkową wylicza się w oparciu o cenę zakupu lub koszt wytworzenia, biorąc pod uwagę ewentualne ulepszenia dokonane w późniejszym czasie.
Odpisy amortyzacyjne – terminy
Odpisy amortyzacyjne dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, kiedy dany środek został przyjęty do używania. Przyjęcie do użytkowania trzeba udokumentować za pomocą stosownych akt bądź adnotacji umieszczonych na dokumentach nabycia. Amortyzowane składniki majątku trzeba obowiązkowo wprowadzić do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Odpisy trzeba dokonywać do końca miesiąca, w którym wysokość umorzenia zrównała się z wartością początkową. Dotyczy to także sytuacji, gdy środki trwałe postawiono w stan likwidacji, stwierdzono ich niedobór albo zbyto.
Metody amortyzacji
Wyróżnia się dwie podstawowe metody amortyzacji. Pierwszą z nich jest metoda liniowa. W jej ramach odpisy amortyzacyjne nalicza się zgodnie ze stawkami amortyzacyjnymi wynikającymi z ogólnie obowiązującego wykazu stawek amortyzacyjnych od ustalonej wartości początkowej środka trwałego. Z kolei druga to metoda degresywna, która sprowadza się do podwyższania stawek amortyzacji maszyn i urządzeń zaliczanych do grupy 3-6 oraz 8 klasyfikacji środków trwałych i środków transportu, mnożnikiem nie wyższym niż 2, dokonując odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej środka trwałego, pomniejszanej co roku o odpisy dokonane w poprzednich latach. Jeśli bieżące, roczne odpisy zrównają się z odpisami metodą liniową, należy kontynuować amortyzację metodą liniową.
Stawki amortyzacyjne – podstawowe wartości
Podstawowe stawki amortyzacyjne pochodzą z wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. Istnieje 10 podstawowych stawek amortyzacyjnych. Są to kolejno: 1,5%, 2,5%, 4,5%, 7%, 10%, 14%, 18%, 20%, 25%, 30%. Odpisy amortyzacyjne samochodów osobowych i ciężarowych wykorzystywanych do celów służbowych wynosi 20%, budynków niemieszkalnych 2,5% oraz zespołów komputerowych 30%. Podatnicy naliczają odpisy amortyzacyjne w równych ratach co miesiąc, co kwartał lub raz w ciągu roku na jego koniec.
Stawki podwyższone i obniżone oraz indywidualne
W niektórych sytuacjach możliwe jest podwyższenie podstawowych stawek. Dokonuje się tego poprzez pomnożenie danej stawki przez określony współczynnik. Zwykle na taki ruch decydują się podatnicy dokonujący odpisów amortyzacyjnych od budynków i budowli użytkowanych w złych warunkach. Podane w wykazie stawki w innych okolicznościach można natomiast obniżyć. Stosuje się je w okresie zmniejszonego stopnia używania środków trwałych, a także wówczas, gdy ponosi się straty podatkowe. Dzięki ich wykorzystaniu bowiem zwykle można mówić o pozytywnym efekcie podatkowym.
Stawki indywidualne stosuje się natomiast przy amortyzacji używanych albo ulepszonych środków trwałych, wprowadzonych pierwszy raz do ewidencji. Trzeba jednak pamiętać o konieczności spełnienia warunku zachowania minimalnych okresów amortyzacji. Dokonanie wyboru indywidualnych stawek amortyzacji sprawia, że należy je stosować przez cały czas amortyzacji. Nie można ich dowolnie zmieniać w okresie dokonywania odpisów. W przepisach podatkowych nie określa się minimalnych stawek amortyzacji.
Źródła:
- https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/0239 (dostęp z dnia 3.08.2022).
- http://www.vademecumpodatnika.pl/artykul_narzedziowa,742,0,11136,amortyzacja-w-praktyce.html (dostęp z dnia 3.08.2022).
