To sytuacja, w której dwie osoby są dla siebie jednocześnie dłużnikami i wierzycielami. Każda z tych osób może potrącić swoja wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości (oznaczone tylko, co do gatunku).
Mówiąc w skrócie jest to metoda rozliczeń zobowiązań. Chodzi w niej głównie o umorzenie wierzytelności obu stron. Kompensata jest możliwa, gdy obie strony mają wobec siebie zobowiązania, jak i należności.
Rodzaje potrąceń wierzytelności to potracenia umowne (nie są one regulowane Kodeksem cywilnym, a zapisem w umowie między kontrahentami) oaz potracenia ustawowe (normuje je Kodeks cywilny).
Wierzytelności, jakie nie mogą być umorzone przez potracenie ustawowe to między innymi odszkodowanie, zadośćuczynienie, alimenty czy wierzytelności niepodlegające zajęciu komorniczemu.
Uwaga!
Kompensata jest rozliczeniem bezgotówkowym, a wiec nie można jej mylić na przykład z umową barterową. Żadne dokumenty księgowe nie powinny wykazywać kompensaty, jako formy zapłaty za dany towar czy usługę.
