Czym tak naprawdę jest czas pracy i jaki obejmuje wymiar, system oraz normy. Te pojęcia powinny być znane każdemu pracownikowi, jak również pracodawcy.
Czas pracy to inaczej długość całego czasu, w który pracownik wykonuje daną pracę dla pracodawcy. Pracownik wykonuje określoną pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
Wymiar czasu pracy obowiązuje w danym okresie rozliczeniowym i na jego podstawie jest on planowany i rozliczany.
Natomiast norma czasu pracy określana jest przez przepisy prawa, a dokładniej przez kodeks pracy. W Polsce maksymalna liczba godzin to 40-godzin w tygodniu pracy (przeciętnie pięciodniowy okres pracy). Czas pracy w ciągu jednego dnia wynosi 8 godzin na dobę, cała reszta godzin liczona jest jako nadgodziny. Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Co oznacza iż, do 40 godzinnego trybu pracy można dołożyć w okresie rozliczeniowym tylko 8 godzin nadliczbowych.
Dla porównania w innych krajach czas ten jest zbliżony do naszego oraz większy lub mniejszy. Przykładowo w Australii w Papua średnia tygodniowa czasu pracy wynosi tylko 30 godzin – praca wykonywana jest 3 dni w tygodniu. W Holandii obowiązuje średni czas pracy 30 godzin, w Danii 33 godziny, w Szwajcarii mniej niż 35 godzin tygodniowo, zaś w Kanadzie średnio 36 godzin. Natomiast największy średni czas pracy obowiązuje w Azji, gdzie Hindusi pracują nawet do 60 godzin tygodniowo.
Zgodnie z art. 130 § 1 Kodeksu Pracy w celu wyznaczenia wymiaru czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym należy:
- przemnożyć 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających do przepracowania w okresie rozliczeniowym (dla miesięcznego okresu rozliczeniowego jest to 4),
- dodać do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczbę dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku,
- odjąć po 8 godzin za każde święto (wolne od pracy) przypadające w dniu innym niż niedziela.
Obliczony zgodnie z tą metodyką wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym obniża się o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy. Do okresów usprawiedliwionej nieobecności w pracy należą m.in. niezdolność do pracy z powodu choroby czy urlop.
