Mikro- i małe przedsiębiorstwa, które stanowią większą część wszystkich firm funkcjonujących na polskim rynku, w swojej działalności borykają się z różnego rodzaju problemami. Jednym z nich są niewątpliwie tzw. zatory płatnicze. Niestety, wiele firm w obliczu utraty płynności finansowej zmuszona jest do wzięcia kredytu na niekorzystnych warunkach. Niestety, jeśli problemy z regulacją należności przez kontrahentów będą utrzymywać się przez dłuższy czas, organizacji może grozić nawet zupełne bankructwo i ostatecznie likwidacja. Warto wiedzieć, czym w swej zasadniczej istocie są zatory płatnicze oraz z jakimi konsekwencjami dla firmy się one wiążą.
Zator płatniczy – definicja
Kumulacja zadłużeń w firmie – zwłaszcza jeśli jest ona długotrwała – prowadzi do fali zadłużeń w firmie. Dochodzi wówczas do tzw. zatoru płatniczego. Pod tym pojęciem rozumie się notoryczne zaleganie z płatnościami przez jednego lub kilku kontrahentów, którzy nie spłacają w terminie należności wynikających z faktur, umów lub innych zobowiązań. W takiej sytuacji dana jednostka gospodarcza również zaczyna mieć problemy z regulowaniem ciążących na niej płatności wobec kolejnych kontrahentów. W takiej sytuacji płynność finansowa organizacji zostaje zaburzona. Zatory płatnicze mogą dotyczyć przedsiębiorstw z różnych branż, jakkolwiek szacuje się, że najdotkliwiej ich skutki odczuwają firmy budowlane oraz transportowe.
Przyczyny zatorów płatniczych
Trzeba mieć świadomość, że zatory płatnicze to nie tylko problem polskich firm, ale także zagranicznych przedsiębiorstw. W całościowym ujęciu mogą one wynikać przede wszystkim z trudnej sytuacji gospodarczej, gdy krajowy i światowy przemysł pogrążone są w recesji, a dodatkowo borykają się też z problemem galopującej inflacji. Warto jednak pamiętać o tym, że nie tylko w takich niestandardowych warunkach można spodziewać się opóźnień w płatnościach regulowanych przez kontrahentów. Zwykle za tego typu kłopotami stoją bowiem występujące u współpracującej z nami firmy zatory płatnicze powodujące jej niewypłacalność. Niekiedy mamy do czynienia również z bankructwem kontrahenta.
Część współpracujących z nami firm może też sobie notorycznie lekceważyć obowiązek terminowego spłacania należności z uwagi na niezbyt skuteczną w tym wypadku windykację oraz toczące się przewlekle postępowania sądowe. Tacy kontrahenci zwykle nie obawiają się tego, że ich zachowanie finalnie może doprowadzić do bezpowrotnej straty klienta. W niektórych przypadkach egzekwowanie postanowień zawartych w umowie o współpracę nie jest efektywne ze względu na podpisanie tych umów w tzw. szarej strefie. Do powstania zatoru płatniczego niejednokrotnie przyczynia się również agresywna polityka przedsiębiorstwa w zakresie zarządzania płynnością finansową.
Błędy przedsiębiorców
Wielu zatorów płatniczych zasadniczo dałoby się uniknąć, gdyby przedsiębiorcy byli bardziej uważni w dobieraniu partnerów biznesowych, dokładnie sprawdzając ich przeszłość przed nawiązaniem długofalowej współpracy (najlepiej wykorzystać do tego ogólnodostępną bazę dłużników).
Niektórzy właściciele firm obawiają się także zbyt nachalnego egzekwowania długu i domagania się spłaty zaległych należności ze względu na lęk przed utratą klienta. Jednak takie przekonanie nie ma żadnego pokrycia w rzeczywistości. Warto bowiem uświadomić sobie, że twarde stanowisko w negocjacjach z kontrahentami w sprawie regulacji długu wzbudza u nich szacunek oraz podziw dla odwagi partnera biznesowego. W praktyce jedynie w sporadycznych przypadkach zdarzają się sytuacje utraty kontraktu na skutek dochodzenia swoich praw przez wierzyciela.
Kredyty kupieckie
Może się zdarzyć, że za pojawieniem się zatoru płatniczego w firmie stoi niespłacony kredyt kupiecki udzielony przez innego przedsiębiorcę. Pod pojęciem tym zazwyczaj rozumie się zawarte na mocy obustronnej umowy postanowienie o odroczeniu płatności w zamian za wyższą stawkę za towar lub usługi. Taki kredyt umożliwia kontrahentom prowadzenie działalności bez konieczności brania kredytu bankowego.
Przedsiębiorcy często decydują się na kredyt kupiecki, gdyż z ich punktu widzenia jest on korzystniejszy niż pożyczka w banku. Jednak brak jego terminowej spłaty zwykle prowadzi do opóźnień w spłacie ciążących na przedsiębiorstwie zobowiązań finansowych względem innych podmiotów gospodarczych.
Skutki zatorów płatniczych
Zator płatniczy to niekorzystna sytuacja, która wiąże się z wieloma negatywnymi konsekwencjami dla funkcjonowania firmy. Przedsiębiorstwo w takiej sytuacji może mieć problem z wypłatą wynagrodzeń dla swoich pracowników, czasem dochodzi też do całkowitego wstrzymania płatności. Organizacja ma też zwykle problem z zakupem surowców i materiałów do dalszej produkcji, co znacznie zaburza proces jej funkcjonowania.
Niekorzystnie na sytuację firmy wpływa także zaciąganie kredytów na poczet spłaty wcześniejszego zadłużenia oraz ponoszenie kosztów windykacji należności. Przedsiębiorstwo w tym przypadku nie posiada wystarczającej ilości środków, które mogłoby przeznaczyć na inwestycje.
Autor: Łukasz Stachurski
