Każdy pracownik, zatrudniony w oparciu o umowę o pracę, ma prawo do nieprzerwanego, oraz odpłatnego urlopu wypoczynkowego raz do roku. Długość takiego urlopu zależna jest od kilku czynników. Szczegółowe informacje na ten temat znajdą Państwo w artykule poniżej.
Pierwszy urlop
Należy pamiętać, że umowa o pracę jest regulowana kodeksem pracy, zatem na jego podstawie, zatrudniony w oparciu o taką umowę zyskuje prawo do pierwszego urlopu po przepracowaniu już pierwszego miesiąca.
Wówczas pracownikowi przysługiwać będzie 1/12 wymiaru, jaki przysługiwać mu będzie po przepracowaniu roku kalendarzowego.
Warto wiedzieć, że pracownik po pierwszym roku kalendarzowym zatrudnienia będzie miał prawo do urlopu na zasadach ogólnych. Wówczas, prawo do pełnego urlopu obowiązywać będzie od początku każdego roku kalendarzowego.
Ciekawostka: Nawet jeśli pracownik zatrudniony zostanie z dniem 31 grudnia, to od 1 stycznia przysługiwać mu będzie pełny wymiar urlopu.
Aby ustalić jaki wymiar urlopu przysługuje danemu pracownikowi należy uwzględnić całkowity okres zatrudnienia pracownika (również u innych pracodawców) i okres nauki zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie pracy. Warto pamiętać, że ukończona szkoła dolicza się do stażu pracy, zgodnie z poniższą tabelą:
| Ukończona szkoła | Okres nauki doliczany do stażu pracy |
| Zasadnicza lub równorzędna szkoła zawodowa | 3 lata |
| Średnia szkoła zawodowa | 5 lat |
| Średnia szkoła zawodowa dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych | 5 lat |
| Średnia szkoła ogólnokształcąca | 4 lata |
| Szkoła policealna | 6 lat |
| Szkoła wyższa (także licencjat) | 8 lat |
Zgodnie z powyższym, do stażu pracy należy doliczyć okres nauki, by poprawnie wyliczyć wymiar urlopu przysługujący danemu pracownikowi.
Zatem zgodnie z art. 154 Kodeku Pracy, pracownikowi, którego (w powiększeniu o okres nauki) staż pracy wynosi do 10 lat przysługuje urlop o wymiarze 20 dni, natomiast pracownikowi o stażu pracy przekraczającym 10 lat przysługuje urlop o wymiarze 26 dni.
Uwaga! Okresy wymienione w tabeli nie sumują się! Jeśli dana osoba ukończyła średnią szkołę ogólnokształcącą i szkołę wyższą, to do stażu pracy może doliczyć 8lat, a nie 12. Maksymalny okres możliwy do doliczenia to 8 lat. Zawsze pod uwagę, należy brać najwyższy okres.
Gdy pracownik wykorzysta już cały urlop w ciągu roku, prawo do kolejnego urlopu nabywa w momencie rozpoczęcia kolejnego roku kalendarzowego.
Co warto wiedzieć, dni przepracowane u jednego pracodawcy, które nie uprawniają pracownika do urlopu, przechodzą do kolejnego pracodawcy. Na przykład, dana osoba w jednej firmie przepracowała 15 dni, które nie dają jej prawa do urlopu. Po upływie tych 15 dni zmieniła pracę, i w momencie przepracowania kolejnych 15 dniu w nowym miejscu pracy zyskuje prawo do urlopu proporcjonalnie czy 1/12. Ponadto, proporcjonalnie również wylicza się urlop w sytuacji zmiany pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego. W takiej sytuacji, u dotychczasowego pracodawcy, pracownik może wykorzystać urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu pracy w danej firmie w roku ustania stosunku pracy. Zaś u nowego pracodawcy ma prawo do wykorzystania urlopu w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego (dotyczy zatrudnienia na okres nie krótszy niż do końca roku). Jeśli nowy pracodawca zatrudni pracownika na okres krótszy niż do końca roku kalendarzowego, przysługiwać mu będzie urlop proporcjonalny do tego okresu. Chyba, że pracując w poprzedniej firmie wykorzystał urlop w wymiarze większym niż proporcjonalnie do tego okresu, wówczas w nowym miejscu pracy urlop ten jest odpowiednio niższy.
Niewykorzystany urlop
Czasami zdarza się, że pracownicy nie wykorzystują swojego urlopu z rożnych powodów osobistych jak i też związanych z pracodawcą.
Gdy tak się dzieje, zaległy urlop powinien być wykorzystany do końca I kwartału następnego roku kalendarzowego. Uważa się, że termin jest zachowany jeśli pracownik rozpocznie urlop przed 31 marca nowego roku.
Niewykorzystanie zaległego urlopu w I kwartale następnego roku kalendarzowego nie powoduje automatycznie, że urlop ten przepada. Do takiej sytuacji może dojść jedynie w momencie przedawnienia prawa do urlopu. Roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne. Zwróćmy uwagę na to, że prawo do urlopu wypoczynkowego jest podmiotowym prawem o charakterze osobistym, prawodawca musi mu więc go udzielić. Na pracodawcy ciąży również obowiązek dokładnego wyliczenia dni wolnych pracownika – w przypadku pomyłki bowiem ten może zawalczyć o wolne dni na drodze sądowej.
