Z biegiem lat polski rynek pracy coraz bardziej otwiera się na pracowników zagranicznych, także tych spoza Unii Europejskiej (można tutaj przytoczyć choćby przykład Ukraińców, którzy masowo przybywają do naszego kraju w poszukiwaniu dobrze płatnego z ich punktu widzenia zatrudnienia. Kwestia zatrudniania cudzoziemców w Polsce obwarowana jest różnego rodzaju regulacjami prawnymi. Ogółem rzecz biorąc, odrębne przepisy prawne w tym względzie stosuje się do obywateli Unii Europejskiej, Szwajcarii i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, inaczej natomiast kwestie te rozwiązuje się w przypadku osób pochodzących z pozostałych krajów. Warto zaznajomić się zatem z polskim prawem w tym aspekcie.
Uprawnienie do wykonywania pracy na terenie Polski
Zasadniczo prawo do uzyskania zatrudnienia w Polsce przysługuje wszystkim niedysponującym polskim obywatelstwem osobom, które ponadto powinny spełniać co najmniej jeden z wyszczególnionych poniżej warunków. Są to kolejno: status uchodźcy nadany w Polsce, udzielenie ochrony uzupełniającej na terytorium Polski, zezwolenie na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego w naszym kraju, zgoda na pobyt z uwagi na aspekt humanitarny lub pobyt tolerowany w RP, korzystanie z ochrony czasowej naszego kraju, legitymowanie się odpowiednim zaświadczeniem o udzieleniu ochrony cudzoziemcom.
Ponadto zezwoleń na pracę w naszym kraju nie wymaga się też od obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Odnosi się to też do obywateli państw, które nie są stroną umowy o EOG, mogących jednak na mocy specjalnych przywilejów korzystać z zasad swobodnego przepływu osób pomiędzy krajami europejskimi. Prawo to rozciąga się również na osoby towarzyszące cudzoziemcom na mocy odrębnych przepisów, a także na osoby posiadające zezwolenie na pobyt czasowy i na podjęcie pracy na terytorium Rzeczpospolitej. W tym ostatnim przypadku podstawą do uznania praw cudzoziemca staje się wiza, umieszczony w dokumencie podróży stempel, poświadczający ubieganie się o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego, zezwolenie na pobyt czasowy, dokument posiadający status członka rodziny konsula lub innego członka misji dyplomatycznej. Mogą być to również wizy i dokumenty wydane przez inne państwo strefy Schengen, a także działanie w ramach ruchu bezwizowego.
Zezwolenia na pracę
Od każdego obcokrajowca pragnącego podjąć się pracy na terenie Polski wymaga się posiadania odpowiedniego zezwolenia. W praktyce jednak obowiązek dopełnienia wszelkich formalności w tym względzie spoczywa na pracodawcy zamierzającym zatrudnić takie osoby. Nie ma tutaj właściwie znaczenia rodzaj umowy, którą strony planują ze sobą podpisać. Zezwolenie wymagane jest nie tylko przy umowach o pracę, ale także umowach cywilnoprawnych i o wykonywaniu świadczenia usług na rzecz danego podmiotu.
Tryb uzyskiwania zezwolenia na pracę dla cudzoziemców
W postępowaniu zmierzającym do wydania zezwolenia na pracę w Polsce dla obcokrajowców wyodrębnia się dwa etapy. Pierwszym z nich jest zgłoszenie w miejscowym urzędzie pracy chęci zatrudnienia nowych pracowników na określonych stanowiskach pracy. Później przed właściwym urzędem toczy się natomiast postępowanie administracyjne, w trakcie którego weryfikuje się kwalifikacje zawodowe danej osoby, umożliwiające jej pracę w konkretnym zawodzie w określonym przedsiębiorstwie. Wydanie zezwolenia na pracę możliwe jest tylko wtedy, gdy pracodawca uzyska wcześniej przyrzeczenie, a także zostanie mu przekazana wiza cudzoziemca do dopełnienia wszelkich niezbędnych formalności.
Aby uzyskać zezwolenie na zatrudnienie cudzoziemca, trzeba najpierw zgłosić chęć zatrudnienia nowych osób do pracy. W ten sposób zadośćuczyni się wszelkim wymogom ustawy o przeciwdziałaniu bezrobociu. Udostępnienie w miejscowym urzędzie pracy oferty pociąga za sobą konieczność wydania odpowiedniej opinii przez urząd, który wskazuje, czy na dane stanowisko pracy były jakieś kandydatury i dlaczego doszło do ich ewentualnego odrzucenia. Wolne miejsce należy także zgłosić w EURES, przy czym często zajmują się tym same urzędy pracy, do których wpływają zgłoszenia.
Z kolei za wydawanie przyrzeczeń i zezwoleń na pracę odpowiada wojewoda, który w takim wypadku bierze pod uwagę sytuację na lokalnym rynku pracy, a także konieczność spełnienia określonych wymogów udzielania tego rodzaju zezwoleń. Zwykle pyta on również o zdanie marszałka województwa w tej kwestii. Całe postępowanie o wydanie takiego zezwolenia toczy się przed wojewodą właściwym dla danej firmy, która planuje zatrudnić cudzoziemców. Jeśli wydano niepomyślną dla danej osoby oraz firmy decyzję, podmiotom tym przysługuje prawo do złożenia odwołania na ręce Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Trzeba pamiętać o tym, że jedynym dokumentem uprawniającym cudzoziemców do pracy w Polsce jest zezwolenie, takiej mocy nie ma natomiast przyrzeczenie. Procedura wydawania zezwoleń zwykle trwa około 3 miesięcy, czasem można liczyć jednak na jej skrócenie.
