Ważną rolę wśród przywilejów, jakie to przysługują podatnikom VAT odgrywa prawo do korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego w sytuacji gdy nie otrzymali oni w odpowiednim terminie zapłaty za sprzedane towary czy usługi. Warto tutaj wspomnieć o „uldze na złe długi”, która to dotyczy wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, inaczej mówiąc nie została więc uregulowana, lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie, lub na fakturze.
Dlatego też wierzyciel, który ma zamiar skorzystać z ulgi na złe długi musi pamiętać o konieczności spełnienia warunków określonych w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, czyli:
1. Dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. Z 2020 r. poz 814 ze zm.), postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
2. Na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
b) dłużnik nie jest w trakcie restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Pamiętać należy, że z ulgi na złe długi można skorzystać gdy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Na podstawie art. 89a ust. 3 ustawy o VAT, wierzyciel ma prawo do dokonania korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Korekty takiej można dokonać pod warunkiem, że do dnia złożenia przez niego deklaracji za ten okres rozliczeniowy należność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.
Korekta dokonywana jest w deklaracji przez podatnika i polega na pomniejszeniu w odpowiednich pozycjach części C deklaracji (dotyczącej rozliczenia podatku należnego) zarówno wartości netto, jak i podatku należnego od sprzedaży opodatkowanej daną stawką podatkową. Natomiast jeżeli w deklaracji za wyżej wymieniony okres podatnik nie skorzysta z ulgi na złe długi, będzie mógł prawo to zrealizować jedynie poprzez korektę deklaracji za okres, w którym upłynął 90 dzień od terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Wcześniej obowiązkiem wierzyciela, który dokonywał korekty w ramach ulgi za złe długi, było złożenie wraz z deklaracją, w której dokonał korekty, zawiadomienia o jej sporządzeniu do właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika na formularzy VAT-ZD. Tutaj warto dodać, że od października 2020 rok (lub za czwarty kwartał 2020 roku – w przypadku rozliczeń kwartalnych) wszyscy podatnicy VAT składają nowy JPK_VAT obejmujący część deklaracyjną i ewidencyjną. Równocześnie zniesiony został obowiązek składania wyżej wymienionego zawiadomienia na druku VAT-ZD. Od tego momentu wierzyciel informować może o korekcie podstawy opodatkowania i podatku należnego dokonywanej w trybie ulgi za złe długim, właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego w części deklaracyjnej nowego pliku JPK_VAT.
W związku z powyższym przywilejem podatników wobec, których kontrahenci nie wywiązali się terminowo z płatności należności za nabyte towary, czy usługi jest ulga na złe długi. Dlatego też przepisy w zakresie ulgi na złe długi są znacznie bardziej restrykcyjne dla dłużnika. Zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie do 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie, lub na fakturze, dłużnik ma obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego wynikającego z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Natomiast nie ma zastosowania ten przepis w momencie, gdy dłużnik ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłyną 90 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności. W sytuacji gdy należność zostanie uregulowana częściowo, korekta dotyczyć będzie podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Zaznaczyć warto, że wspomnianej korekty nie dokonuje się w sytuacji gdy:
- dłużnik ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90 dnień od dnia upływu terminu płatności tej należności bądź też,
- dłużnik w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90 dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Na koniec zaznaczyć należy, że w przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której wierzyciel skorygował podatek należny i podstawę opodatkowania, należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel ma obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. Natomiast jeżeli dana należność zostanie uregulowana częściowo, wówczas podstawa opodatkowania oraz kwota podatku należnego musi być zwiększona w odniesieniu do tej części.
W takim przypadku do skorzystania z korekty (zwiększenie) kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu ma prawo również dłużnik. Zgodnie jest to z art. 89b ust. 4 ustawy o VAT, gdzie mowa o tym, iż w przypadku uregulowania należności przez dłużnika po dokonaniu korekty podatku naliczonego, dłużnik ma prawo do zwiększenia kwoty tego podatku w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano (lub o część kwoty podatku naliczonego przy częściowym uregulowaniu należności).
Źródła:
1. https://lexlege.pl/ustawa-o-podatku-od-towarow-i-uslug/art-89a/ (dostęp z dnia 27.04.2021 r.)
2. https://www.podatki.biz/artykuly/ulga-na-zle-dlugi-uprawnienie-czy-obowiazek_4_37345.htm (dostęp z dnia 28.04.2021 r.)
3. https://www.pit.pl/wierzytelnosci-niesciagalne/warunki-skorzystania-z-ulgi-na-zle-dlugi-w-vat-1005041 (dostęp z dnia 26.04.2021 r.)
4. https://www.podatki.biz/artykuly/ulga-na-zle-dlugi-w-vat-po-stronie-dluznika_4_42353.htm (dostęp z dnia 23.04.2021 r.)
5. https://www.biznes.gov.pl/en/publikacje/2310-ulga-podatkowa-za-zle-dlugi (dostęp z dnia 27.04.2021 r.)
6. https://www.frr.pl/news/944/zwrot-na-rachunek-vat-ulga-na-zle-dlugi-zmiany-w-podatku-vat-2020r (dostęp z dnia 28.04.2021 r.)
