Każdy powinien wiedzieć czym są operacje gospodarcze i przede wszystkim czym różnią się od zdarzenia oraz jakie typy operacji gospodarczych występują w rachunkowości.
Operacje gospodarcze ukazują zdarzenia gospodarcze, które wystąpiły w danej jednostce i na podstawie których dokonuje się następnie księgowań.
Warto wspomnieć, że nie wszystkie zdarzenia mogą być księgowane. Bowiem występują także zdarzenia, które nie wywołują żadnych zmian i dlatego nie są księgowane.
Operacja gospodarcza
Operacje gospodarcze, to zdarzenia, które muszą spełnić następujące warunki:
- są wyrażone wartościowo (pieniężnie, czyli w złotówkach),
- istnieje dowód księgowy, że dana operacja gospodarcza miała miejsce,
- zachodzi w przedsiębiorstwie lub go dotyczy – zgodnie z rachunkowością, wszystkie zdarzenia gospodarcze muszą dotyczyć danego podmiotu gospodarczego i operacje te zmieniają wartość aktywów i pasywów firmy,
- powoduje co najmniej dwie zmiany (powodują zmiany w bilansie po stronie aktywów, po stronie pasywów lub po obu stronach jednocześnie) – operacje gospodarcze zgodnie z zasadą podwójnego zapisu wywołują dwie równe wartościowo zmiany w stanie aktywów i/lub pasywów.
Przykłady operacji gospodarczych: 1. WB - potwierdzający przekazanie kwoty X dla Y 2. KW - wypłacono naliczone wcześniej wynagrodzenia dla pracowników 3. Sprzedano dla Y wyroby gotowe, zapłata później 4. Sprzedano towary, zapłata nastąpi później Podane przykłady są operacjami gospodarczymi, spełniają wszystkie ww. warunki, powodują zmianę w bilansie i mogą być zaksięgowane.
Zdarzenie
W związku z powyższym zdarzeniem, którego nie zaliczamy do operacji gospodarczej i nie księgujemy w ewidencji księgowej możemy nazwać, to zdarzenie, które nie spełnia przynajmniej jednego z w.w. warunków.
Przykłady zdarzeń: 1. Skierowano do banku polecenie księgowania zapłaty kwoty X 2. Podpisano w banku umowę kredytu 3. Złożono w banku pełnomocnictwo dla księgowej do dysponowania rachunkiem bankowym To nie są operacje gospodarcze, a jedynie prośby/informacje. Nie powodują ona żadnej faktycznej zmiany.
Typy operacji
Wyróżniamy cztery typy operacji gospodarczych, które wpływają na stan, zmianę składników aktywów i pasywów jednocześnie lub pojedynczo.
- AKTYWA (A + z – z = P) – zmniejsza się jeden składnik aktywów, a zwiększa jednocześnie inny składnik pasywów. Zmiana następuje tylko w aktywach.
- PASYWA (A = P + z – z) – zmniejsza się jeden składnik pasywów, zwiększa jednocześnie inny składnik aktywów. Zmiana następuje w pasywach.
- AKTYWNO-PASYWNA zwiększająca (A + z = P + z) – zwiększa się jeden składnik aktywów, a zwiększa jeden inny składnik pasywów. Zmiana następuje w aktywach i pasywach na plus „+”.
- AKTYWNO-PASYWNA zmniejszająca (A – z = P – z) – zmniejsza się jeden składnik aktywów i zmniejsza się jeden inny składnik pasywów. Zmiana następuje w aktywach i pasywach na minus „-„.
Legenda: A - aktywa, P - pasywa, z - zmiana
Przy pkt. 1 i 2 suma bilansowa nie zmienia się, natomiast w przypadku pkt. 3 suma bilansowa rośnie, a w pkt 4 suma bilansowa maleje.
- Na koniec trzeba jeszcze wspomnieć, że operacje gospodarcze, które powodują zmiany składnikach w bilansie – w aktywach i pasywach nazywane są operacjami bilansowymi.
- Natomiast te operacje, które mają wpływ na zmianę z jednej strony aktywów lub pasywów, a z drugiej strony powstanie kosztu/straty lub przychodu/zysku, określane są jako operacje niebilansowe – wynikowe.
Przykład operacji gospodarczej do zaksięgowania odnośnie zakupienia nowych materiałów do firmy. 1. Zakup materiałów od firmy X gotówką Powyższy zakup spełnia wszystkie warunki wymienione w powyższym artykule, aby uznać ją za operację gospodarczą, ponieważ da się ją wyrazić wartościowo, a zakup materiałów powoduje zmiany zasobów i/lub źródeł ich finansowania. Zmiana następuje w aktywach - wzrasta wartość materiałów (w magazynie), a maleje ilość gotówki (w kasie). - Konto Materiały na "+" (po stronie Dt) zwiększają się materiały - Konto Kasa na "-" (po stronie Ct) zmniejsza się gotówka/kasa
