Pracownik zatrudniony w oparciu o umowę o pracę czy to na czas określony, czy też nieokreślony, ma prawo do pobierania wynagrodzenia w ustalonej w umowie kwocie. Niekiedy jednak poza podstawową kwotą wynagrodzenia może także liczyć na nagrody i premie. Oba pojęcia oznaczają pewne dodatkowe składniki wynagrodzenia, które są przyznawane pracownikom w określonych sytuacjach, zwykle w dowód uznania za jakieś zasługi. Jednak trzeba też mieć świadomość, że choć oba terminy zwykle są używane zamiennie, tak naprawdę nie oznaczają one jednak tego samego. Warto zatem dowiedzieć się, czym są nagrody oraz premie, oraz jakie są podobieństwa i różnice między nimi. O tym wszystkim można dowiedzieć się z lektury niniejszego artykułu.
Nagrody w obowiązującym ustawodawstwie
Tak premia, jak i nagroda ukierunkowane są na dodatkowe wynagrodzenie pracownika za sumiennie wykonaną pracę oraz jej efekty. Zwykle dodatkowe kwoty w określonej wysokości dodaje się do zasadniczego wynagrodzenia określonego w podpisaną przez obie strony umowę. Obydwie nazwy często używa się zamiennie, jednak trzeba mieć świadomość, że w obowiązującym ustawodawstwie prawodawca poruszył jedynie kwestię nagród, o których wspomina art. 105 Kodeksu pracy. Zgodnie z zawartymi tam zapisami pracodawca ma prawo przyznać nagrodę pieniężną takiej osobie, która wzorcowo wypełnia swoje obowiązki służbowe, przejawia samodzielną inicjatywę w pracy albo podnosi wydajność wykonywanej pracy.
O tym, czy takie wyróżnienie rzeczywiście zostanie komuś przyznane, decyduje pracodawca i tylko on ma prawo do ustalania, na jakich zasadach się to odbędzie. Nie ma bowiem żadnych szczegółowych wytycznych, odnoszących się do tego zagadnienia.
Definicja premii
Co do premii, kwestie te nie są uregulowane w żadnych przepisach prawnych. Można czasem mówić o premii uznaniowej, jednak w takim przypadku jest ona tożsama z nagrodą. Istnieje również premia regulaminowa.
Zasady dotyczące jej przyznawania ustalone są w wewnętrznych statutach i regulaminach pracy obowiązujących w danym zakładzie pracy. Zwykle tego typu wytyczne znajdują się w układach zbiorowych, regulaminach wynagradzania albo w odpowiednich zapisach umowy o pracę. Tak naprawdę nie ma jednak znaczenia, gdzie zostały zapisane informacje na temat premii regulaminowych.
Ważne jest natomiast szczegółowe przeanalizowanie warunków jej uzyskania. Zasadniczo mogą się one bardzo różnić w zależności od firmy, rodzaju wykonywanej przez nią działalności i szeregu innych czynników, np. wzorcowe wykonywanie zadań służbowych, wysoka frekwencja w pracy, wysokie wyniki sprzedaży itp. Warunki uzyskania premii regulaminowej zwykle określane są w taki sposób, aby każdy mógł zrozumieć, na czym one polegają. Po spełnieniu określonych kryteriów pracodawca ma obowiązek wypłacić premię danemu pracownikowi. A jeśli zaniedba swe obowiązki w tym względzie, podwładny może się domagać swoich praw nawet na drodze sądowej.
Premia a nagroda – różnice
Z powyższego wynika jasno, że premie i nagrody nie są tym samym, choć obie mają identyczny cel – wynagrodzenie trudu włożonego w pracę i jej efektów, a także zmotywowanie podwładnego do dalszego sumiennego wypełniania obowiązków służbowych. Bardzo ważne jest stosowanie właściwego nazewnictwa w dokumentach firmowych. Jeśli dana bonifikata w zamierzeniu pracodawcy ma być jednorazowa i zależeć tylko od woli pracodawcy, w takim wypadku można mówić tylko o nagrodzie lub premii uznaniowej (tak też powinien nazywać się ten dodatkowy składnik wynagrodzenia w dokumentacji). Jeśli nagroda zostanie wpisana w rubryce dotyczącej premii albo premii regulaminowej, w takiej sytuacji istnieje duże prawdopodobieństwo zainteresowania się tą kwestią przez inspektorów pracy w trakcie robienia kontroli. Mogą oni zapytać np. o to, jakie były kryteria przyznania takiego dodatkowego składnika wynagrodzenia oraz dlaczego jedni pracownicy ją otrzymali, a inni nie.
Uznaniowość nagrody a kwestia ewentualnej dyskryminacji
Prawdą jest, że pracodawca ma prawo do przyznawania nagród zgodnie z własną wolą. Trzeba jednak również mieć świadomość, że nie można pod żadnym pozorem dyskryminować żadnego pracownika. Jeśli dwóch podwładnych pracuje dokładnie tak samo sumiennie, nie spóźnia się z realizacją zleconej pracy itp. nie można honorować tylko jednego z nich bonifikatami, a drugiego zupełnie pomijać przy przydzielaniu dodatkowych nagród. Teoretycznie pracownik może bowiem nawet wystąpić na drogę sądową w walce o respektowanie jego praw. Z drugiej jednak strony zazwyczaj udowodnienie własnych praw w tym aspekcie jest bardzo trudne.
Reasumując, nagrody i premie różnią się od siebie. Te pierwsze mają charakter wyłącznie uznaniowy. O tym, czy i w jakiej wysokości je wypłacić pracownikowi, decyduje wyłącznie pracodawca. Natomiast premie wynikają z obowiązujących w danym zakładzie pracy zapisów regulaminowych. To oznacza, że w przypadku spełnienia określonych kryteriów dany pracownik może oczekiwać wypłaty premii, a jeśli do tego nie dojdzie, może wszcząć proces sądowy i pozwać pracodawcę.
Źródła:
- https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/iii-apa-11-15-roznica-miedzy-nagroda-a-premia-wyrok-522135541 (dostęp z dnia 04.08.2021 r.)
- https://kadry.infor.pl/kadry/hrm/motywowanie/60308,Premie-i-nagrody.html (dostęp z dnia 06.08.2021 r.)
