Nie od dziś wiadomo, że sprzedawca nie zawsze terminowo otrzymują swoje należności. Niestety kontrahenci dość często zalegają z zapłatami na rzecz przedsiębiorcy. Z reguły jednak są to niewielkie kwoty.
W poniższej publikacji rozwiane zostaną wątpliwości czy dla przedsiębiorcy jako wierzyciela możliwość skorzystania z ulgi na złe długi jest prawem czy też obowiązkiem oraz na czym taka możliwość ewentualnie polega.
| Dla wierzyciela ulga na złe długi jest prawem, a nie jest natomiast obowiązkiem. |
Podatnicy PIT i CIT mogą korzystać z ulgi na złe długi w następujących momentach:
– na etapie obliczania zaliczek na podatek dochodowy,
– w ramach zeznania podatkowego.
W myśl przepisów ustawy o PIT (art. 26i ) oraz ustawy o CIT (art. 18f ), zastosowanie ulgi na złe długi w podatku dochodowym ma miejsce tylko wtedy, gdy łącznie spełnione zostaną określone warunki:
- nabywca będący dłużnikiem na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego, nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
- od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy, która może być przedmiotem zastosowanej ulgi (nieopłacenie w terminie), nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa (licząc od czynności, która wystąpiła jako ostatnia),
- wystawiona faktura (rachunek) lub umowa dokumentują transakcję handlową zawartą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatników (stron transakcji), dla których przychody są opodatkowane na terytorium Polski.
W ramach tejże ulgi podatnikowi, który jest wierzycielem przysługuje prawo do zmniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki /podstawy opodatkowania (ewentualnie zwiększenia straty) o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, która nie została uregulowana lub zbyta.
Natomiast na dłużnika nałożony zostaje obowiązek doliczenia do dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki/podstawy opodatkowania (ewentualnie zmniejszenia straty) zaliczonego do kosztów uzyskania przychodu zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane.
Ulga na złe długi na etapie obliczania zaliczek – rozliczanie
Wierzyciele uprawnieni do korzystania z ulgi na złe długi na etapie obliczania zaliczek mogą zmniejszać dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczek o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego (rozumieć tutaj należy wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej), która nie została uregulowana lub zbyta.
Zmniejszenia dokonuje się począwszy od okresu rozliczeniowego, w którym upłynęło 90 dni od terminu płatności określonego na fakturze lub rachunku albo umowie, do okresu, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta.
W zakresie ulgi na złe długi w podatku dochodowym przepisy stosuje się wyłącznie do wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego wynikającego z transakcji handlowej, jeżeli z tytułu tej transakcji u sprzedawcy określa się przychody należne, bez względu na termin ich ujęcia w tych przychodach. Świadczy o tym użycie przez ustawodawcę określenia „zaliczaną”, a nie „zaliczoną”, do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego.
Kwota VAT należnego nie jest przychodem podatkowym, u wierzyciela koryguje się zatem dany dochód o wartość nieuregulowanej wierzytelności w kwocie netto.
Pamiętać należy, że kwota VAT wynikająca z niezapłaconej faktury podlega korekcie na podstawie art. 89a ustawy o VAT .
Istotne jest, że zmniejszenie dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki dokonuje się, jeżeli do dnia terminu płatności tej zaliczki, wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.
Natomiast w momencie gdy wartość zmniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki jest wyższa od tego dochodu, zmniejszenia dochodu o nieodliczoną wartość dokonuje się w kolejnych okresach rozliczeniowych roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia, jeżeli wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.
Dodatkowo warto pamiętać, że wierzytelność, która zmniejszyła dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki, zostanie w jakikolwiek sposób uregulowana to podatnik obowiązany jest w tym samym okresie zwiększyć dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki.
Rozliczenie ulgi na złe długi w zeznaniu
Wierzyciele, którzy uprawnieni są do korzystania z ulgi na złe długi w ramach rocznego rozliczenia mogą zmniejszyć podstawę opodatkowania lub zwiększyć stratę podatkową o wartość wierzytelności zaliczaną do przychodów należnych, która do dnia złożenia zeznania podatkowego nie została uregulowana lub zbyta. Korekty tej dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze, rachunku lub umowie.
W momencie gdy podstawa opodatkowania jest niższa od kwoty przysługującego zmniejszenia, to podatnik może dokonywać stosownego zmniejszenia podstawy opodatkowania w kolejnych latach podatkowych. Okres ten nie może być jednak dłuższy niż 3 lata liczone od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia. Oczywiście jest to możliwe w momencie gdy wcześniej wierzytelność nie zostanie przez dłużnika uregulowana albo przez wierzyciela zbyta.
Natomiast gdy po roku podatkowym, za który wierzyciel skoryguje podstawę opodatkowania/stratę podatkową, wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta, to będzie on zobowiązany naprostować skutki tejże korekty, odpowiednio zwiększając podstawę opodatkowania lub zmniejszając stratę podatkową – oczywiście w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym nastąpi zapłata lub inna forma uregulowania wierzytelności. Pamiętać należy, że jeżeli kwota straty będzie mniejsza od kwoty ją zmniejszającej, wtedy to różnica zwiększy podstawę obliczenia podatku.
Ulga na złe długi w czasie pandemii – stosowanie
Obecnie przedsiębiorcy oprócz standardowych problemów i zawiłości muszą mierzyć się jeszcze z epidemią koronawirusa. Dlatego też z uwagi na epidemię wprowadzone zostały przepisy zmieniające regulacje w zakresie ulgi na złe długi. Regulacje te jednak obowiązują do końca roku kalendarzowego, w którym to zostanie odwołany stan epidemii. W chwili obecnej obowiązuje termin do końca 31 grudnia 2022, gdyż stan epidemii odwołany został z dniem 16 maja 2022. W tym okresie skrócony został termin uprawniający do skorzystania z możliwości pomniejszenia dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki oraz podstawy opodatkowania albo zwiększenia straty o wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego.
Na podstawie art. 38i i art. 38o ustawy o CIT oraz art. 52q i art. 52w ustawy o PIT, po spełnieniu określonych przepisami prawa warunków, wierzyciele mogą dokonywać ww. korekty, jeśli wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w terminie 30 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie. Z kolei dłużnicy zostali zwolnieni z obowiązku dokonywania ww. korekty.
Pamiętać należy, że przedstawione rozwiązania stosuje się do okresów rozliczeniowych, w których podatnik poniósł negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19.
Potencjalnie występujące problemy
Często dochodzi do sytuacji, gdy termin zapłaty zawarty na umowie lub rachunku różni się od terminu wyznaczonego przez przepisy ustawy o opóźnieniach. W takiej sytuacji pierwszeństwo ma termin ustawowy.
Warto zaznaczyć, że w przypadku wierzycieli, stosowanie w/w przepisów do obliczania zaliczek w zakresie terminów skorzystania z możliwości obniżenia podstawy opodatkowania odnoszą się do najwcześniejszego możliwego momentu skorzystania z ulgi na złe długi. Przepisy nie stoją na przeszkodzie temu, by wierzyciel skorzystał z ulgi w następnych okresach rozliczeniowych. Zatem nawet jeśli można było obniżyć podstawę obliczenia zaliczek już w kwietniu, ale podatnik zrobi to dopiero w czerwcu, jego działanie jest prawidłowe.
Źródła:
1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000403/U/D20130403Lj.pdf (dostęp z dnia 21.09.2022).
2. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-dochodowy-od-osob-fizycznych-16794311/art-44 – art. 44 ust. 17 pkt 1 updof (dostęp z dnia 20.09.2022).
3. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-dochodowy-od-osob-prawnych-16794608/art-25 – art. 25 ust. 19 pkt 1 updop (dostęp z dnia 20.09.2022).
4. Updof: art. 44 ust. 21 i ust. 19; oraz ust. 18 art. 26i ust 1 pkt 1, ust. 2 pkt 1 i ust. 5; art. 26i ust. 3 i ust. 7;
5. Updop: art. 25 ust 23 i ust. 21 oraz ust. 20; 18f ust 1. pkt 1, ust. 2 pkt 1 i ust.5; art. 18f ust. 3 i ust. 7;
6. https://www.pit.pl/abc-podatku-vat/warunki-skorzystania-z-ulgi-na-zle-dlugi-w-vat-1006488 (dostęp z dnia 21.09.2022)/
7. https://www.gofin.pl/podatki/17,1,61,275562,moment-skorzystania-przez-wierzyciela-z-ulgi-na-zle-dlugi.html (dostęp z dnia 22.09.2022).
8. https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/pit/pit/ulgi-odliczenia/4606185,Ulga-na-zle-dlugi-w-czasie-epidemii-COVID19-jak-liczyc-terminy.html (dostęp z dnia 22.09.2022).
9. https://biz.legalis.pl/zmiany-w-przepisach-podatkowych-po-zniesieniu-stanu-epidemii/ (dostęp z dnia 23.09.20220.
