Standardowo pracowników zatrudnia się na cały etat. Nie dotyczy to jednak bynajmniej wszystkich osób. Wszystko w tej materii zależy bowiem od faktycznych potrzeb pracodawcy. Faktycznie zatem wielu podwładnych pracuje na określoną część etatu. Wiąże się to ze zmniejszoną liczbą pracy oraz adekwatnie pomniejszonym wynagrodzeniem. Wielu pracodawców oraz zatrudnionych przez nich kadrowych ma poważny problem z wyliczeniem zarówno miesięcznego czasu pracy danej osoby zatrudnionej na część etatu, jak i przysługującej jej kwoty wynagrodzenia. Dotyczy to zwłaszcza przedsiębiorców, którzy stosunkowo niedawno rozpoczęli swoją działalność, w związku z czym nie mają jeszcze doświadczenia w rozliczaniu czasu pracowniczego. Warto dowiedzieć się, w jaki sposób dokonuje się stosownych obliczeń czasu pracy osób, które pracują na niepełny etat.
Ogólne normy pracy – takie same dla każdego
Zasadniczo obowiązujące w Polsce prawo pracy traktuje w identyczny sposób osoby zatrudnione na cały etat i na jego część. Wymaga się, aby norma dobowa tego drugiego wynosiła 8 godzin, a tygodniowa 40 godzin. W praktyce oznacza to, że pracownik niepełnoetatowy może wykonywać swoją pracę nawet przez 8 godzin na dobę, pod warunkiem jednak, że nie przekroczy on obowiązującego go wymiaru czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym. Jeśli osoba pracująca na część etatu jest zatrudniona w innym niż podstawowy wymiarze czasu pracy, swoje obowiązki może ona wykonywać nawet przez 12, 16 albo 24 godziny na dobę. W takim przypadku jednak będzie ona wykonywała swoje obowiązki w wybrane dni w miesiącu (a nie przez cały tydzień, jak ma to miejsce w przypadku pełnoetatowców).
Jak oblicza się wymiar czasu pracy?
W przypadku pracowników zatrudnionych zgodnie z regułami określonymi w Kodeksie pracy do obliczania wymiaru czasu pracy stosuje się określone zasady. Współczynniki te ustala się, wykonując określone działania matematyczne. Trzeba zatem najpierw pomnożyć 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w danym miesiącu będącym okresem rozliczeniowym, a następnie dodać do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i tzw. dni wystających, czyli pozostałych do uwzględnienia w danym okresie rozliczeniowym.
Jeśli w danym miesiącu przypada jakieś święto ustawowo wolne o pracy, które wypada w innym dniu niż niedziela, należy pamiętać o odliczeniu od wymiaru czasu pracy 8 godzin za każdy taki dzień. Co istotne, wymiar pracy liczy się dokładnie w taki sam sposób zarówno dla pracowników zatrudnionych na pełen etat, jak i na jego część. W przypadku tego drugiego trzeba jednak pamiętać o proporcjonalnym obniżeniu tego wymiaru stosownie do danej części etatu. Pracodawca jest zobowiązany do planowania czasu pracy w oparciu o wyliczone odpowiednio współczynniki. Co ważne, takiej metody obliczania czasu pracy nie stosuje się wobec osób zatrudnionych w systemie ciągłym, nawet jeśli swoje obowiązki służbowe wykonują one w niepełnym wymiarze pracy.
Niepełnoetatowców można zatrudnić w stałym lub zmiennym wymiarze czasu pracy. Jeśli świadczą oni swoje obowiązki w podstawowej organizacji czasu pracy (czyli standardowo od poniedziałku do piątku), w takim przypadku za święta przypadające w sobotę należy im udzielić dodatkowego dnia wolnego. Trzeba jednak pamiętać o tym, aby zarówno świąteczna sobota, jak i przyznany za nią wolny dzień od pracy przypadały w tym samym okresie rozliczeniowym. Dzięki temu możliwe będzie zachowanie ciągłości czasu pracy i prawidłowego jego wymiaru.
Limity godzin dla niepełnoetatowca
Osoby, które pracują na część etatu, zwykle mają wskazane w umowie o pracę limity godzin do przepracowania. Dzięki nim można ustalić ponad wszelką wątpliwość, jakie wynagrodzenie przysługuje danej osobie z tytułu zrealizowanej przez nią pracy (także w ramach nadgodzin, czyli poza swoimi normalnymi godzinami pracy). Niepełnoetatowcowi – tak jak i każdemu innemu pracownikowi – przysługuje bowiem prawo do uzyskania stosownego wynagrodzenia także za przepracowane dodatkowo (czyli ponad wyznaczone limity) godziny.
Zasadniczo przepisy prawa nie wskazują jednoznacznie, w jaki sposób należy określić limity godzin dla pracowników zatrudnionych na część etatu. Zwykle jednak musi on być odpowiednio niższy od standardowych norm czasu pracy, wynoszących odpowiednio 40 godzin tygodniowo oraz 8 godzin na dobę.
Różnorodność rozkładów czasu pracy
Rozkład czasu danej pracy może być stały lub zmienny. Ten pierwszy przewiduje pracę niepełnoetatowca w takich samych dniach oraz w takim samym wymiarze dobowym. W tym przypadku zazwyczaj pracownik niepełnoetatowy pracuje tylko przez kilka godzin dziennie (ale w każdym dniu roboczym). Natomiast zmienny rozkład pracy polega na ustaleniu różnego czasu wykonywania obowiązków służbowych przez daną osobę. Może ona pracować w rozmaitych systemach dobowych, w ramach obowiązujących pracownika normach czasu pracy. W praktyce oznacza to możliwość pracy na poranną bądź popołudniową albo nocną zmianę w wybrane dni tygodnia (czyli nie w każdy dzień w danym tygodniu roboczym).
Źródła:
- http://www.vademecumkadrowego.pl/artykul_narzedziowa,1092,0,18160,normy-czasu-pracy-dla-zatrudnionego-na-czesc-etatu.html (dostęp z dnia 28.02.2022 r.)
- https://www.pit.pl/umowa-o-prace/wymiar-czasu-pracy-dla-pracownikow-zatrudnionych-na-czesc-etatu-1002292 (dostęp z dnia 01.03.2022 r.)
