Zgodnie z obowiązującym kodeksem pracy każdy pracownik ma prawo do skorzystania z prawa do tzw. „urlopu na żądanie”. Może z niego skorzystać osoba zatrudniona nie tylko na pełen etat, ale także na jego część. Urlop na żądanie można otrzymać w wymiarze czterech dni na każdy rok kalendarzowy, przy czym dotyczy to każdej osoby niezależnie od liczby posiadanych przez nią pracodawców, z którymi współpracuje. Możliwość korzystania z wspomnianego prawa budzi szereg kontrowersji zarówno wśród przedsiębiorców, jak i zatrudnianych przez niego kadr. Warto dowiedzieć się, czym jest na urlop na żądanie oraz jakie formalności trzeba spełnić, aby go uzyskać. To wszystko znajdziesz w niniejszym artykule.
Czym jest urlop na żądanie?
Co do zasady, urlop na żądanie jest przywilejem przyznanym pracownikom w oparciu o obowiązujące przepisy prawa pracy. Pracodawca musi go udzielić na żądanie danej osoby we wskazanym przez nią terminie, przy czym zatrudniony o swoim zamiarze nieprzyjścia do pracy w danym dniu może poinformować tuż przed planowym rozpoczęciem pracy. Oczywiście, wspomniane prawo nie jest nieograniczone. Każda osoba mająca status pracownika może skorzystać ze wspomnianego prawa jedynie w ciągu czterech dni w każdym roku kalendarzowym. Co istotne, nie jest to również dodatkowy urlop. Wspomniane dni zaliczają się bowiem do urlopu wypoczynkowego. W przypadku ich wykorzystania (czy to w całości, czy też w części) pracownikowi skraca się przysługujący urlop wypoczynkowy o określoną liczbę dni. Jeśli dana osoba wykorzystała już pełen wymiar urlopu, do końca roku nie może już skorzystać z prawa do wzięcia urlopu na żądanie.
Urlop na żądanie – jaki wymiar?
Liczba dni, które można wykorzystać w ramach przysługującego urlopu na żądanie wynosi 4 dni w każdym roku kalendarzowym. Nie można jej przekroczyć pod żadnym pozorem. Nawet jeśli dana osoba zatrudniona jest w różnych firmach, przysługuje jej zawsze tyle samo czasu do wykorzystania do wzięcia urlopu na żądanie. Pełne wykorzystanie puli 4 dni oznacza, że pracownik powinien bezwzględnie pojawić się w pracy. Jeśli tego nie zrobi, fakt ten zostanie odnotowany jako naruszenie obowiązków pracowniczych, skutkujące określonymi w regulaminie firmowym sankcjami.
Na wymiar urlopu na żądanie nie wpływa ani staż pracy, ani też ilość pracodawców. Poszczególne dni mogą być wykorzystane łącznie w jednym czasie bądź też osobno (w różnych terminach). Decyzja w tej sprawie zawsze należy do pracownika, a pracodawca powinien się przychylić do jego prośby (jakkolwiek istnieją wyjątki od tej reguły).
Warto pamiętać o tym, że urlop na żądanie nie ujmuje się w przygotowywanych wcześniej planach pracowniczych (dzieje się tak ze względu na jego specyfikę). Pracownik sam decyduje, w jakiej formie poinformuje pracodawcę o swojej absencji w pracy w danym dniu. Może to zrobić na przykład telefonicznie, mailowo bądź też odwiedzając zakład pracy osobiście. Jeśli jednak dana osoba zaniecha dopełnienia obowiązku zgłoszenia swoich zamiarów pracodawcy, w takim przypadku przełożony może potraktować ten fakt jako niesubordynację i poważne naruszenie zasad pracowniczych, skutkujące określonymi sankcjami karnymi (łącznie z rozwiązaniem umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia).
Przedsiębiorcy powinni zdać sobie sprawę z tego, że urlop na żądanie jest wyjątkowym przywilejem pracowniczym. Większość zatrudnionych wykorzystuje go tylko w wyjątkowych okolicznościach (np. z powodu jakichś nagłych, nieprzewidzianych problemów rodzinnych, niemożności pozostawienia dziecka z inną dorosłą osobą).
Odmowa przyznania urlopu na żądanie
Pracodawcy często zastanawiają się, czy istnieje możliwość odmówienia udzielenia urlopu na żądanie pracownikowi. Co do zasady, zaleca się, aby umożliwić podwładnemu korzystanie z pełni jego praw pracowniczych także w tym zakresie. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej reguły. I tak na przykład pracodawca nie musi godzić się na urlop na żądanie wtedy, gdy nieobecność pracownika w danym dniu w pracy mogłaby zaszkodzić ciągłości pracy w firmie bądź zakładzie pracy. To samo dotyczy również sytuacji zajścia w firmie jakiejś określonej, nieprzewidzianej wcześniej sytuacji.
Urlop na żądanie stanowi integralną część urlopu wypoczynkowego. To oznacza, że jest on udzielany pracownikowi na jego wniosek. Jedynym zaś kompetentnym organem do udzielenia podwładnemu zgody na skorzystanie ze wspomnianego prawa jest pracodawca. Dopóki zatem szef nie wyrazi zgody na wzięcie urlopu na żądanie przez pracownika, dotąd nie będzie on miał możliwości rozpoczęcia urlopu na żądanie.
Większość firm w swoich regulaminach pracy uwzględnia także zasady udzielania urlopów na żądanie pracownikom ubiegającym się o możliwość skorzystania z tego przywileju. Wskazuje się w nich na przykład, że pracownikowi przysługuje prawo do zgłoszenia pracodawcy swojej chęci wzięcia wspomnianego urlopu najpóźniej do godziny po rozpoczęciu planowej pracy w danym zakładzie.
Podsumowując zatem, pracownik może skorzystać z urlopu na żądanie w wyznaczonym przez siebie terminie, ale tylko za zgodą pracodawcy.
Źródła:
- https://kadry.infor.pl/urlopy/urlop-na-zadanie/5204762,Urlop-na-zadanie-2021-ile-dni-odmowa.html (dostęp z dnia 15.04.2022 r.)
- https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-pracy-16789274/art-167-2 (dostęp z dnia 24.04.2022 r.)
