Obecnie coraz więcej firm współpracuje na stałe z zagranicznymi kontrahentami. Klienci spoza Polski w wielu sytuacjach decydują się na opłacanie ciążących na nich zobowiązań finansowych w walucie swojego kraju, lub w euro albo w dolarach. Niekiedy także wysyła się pracowników za granicę w tzw. delegacje po to, aby tam realizowali powierzone im zadania służbowe. W takiej sytuacji pojawia się pytanie, czy można ustalić wynagrodzenie pracownicze w obcej walucie. Czy w świetle obowiązującego prawa jest to w ogóle możliwe, a jeśli tak, to na jakich zasadach odbywa się wypłacanie takiej pensji oraz jak w takiej sytuacji wygląda kwestia opłacania podatków, oraz ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych od pensji.
Wynagrodzenie za pracę – ogólne zasady
Co do zasady, każdemu pracownikowi przysługuje niezbywalne prawo do otrzymywania wynagrodzenia z tytułu wykonywanej pracy. Prawo to jest szczegółowo określone w zawartej umowie, w której wskazuje się jednoznacznie, kto jest stroną kontraktu, jaki jest jego rodzaj, czas obowiązywania umowy oraz warunki płacy i pracy. Trzeba mieć świadomość, że pensja pracownicza podlega szczególnej ochronie ze strony obowiązującego ustawodawstwa. Dlatego też zgodnie z prawem pracodawca zobligowany jest do wypłacania pracownikowi ustalonej kwoty z określoną częstotliwością (np. raz na miesiąc), w stałym miejscu i terminie.
Wysokość wynagrodzenia pracowniczego ustala się każdorazowo po zakończeniu każdego miesiąca pracy. To oznacza, że jest ono płatne z dołu. Przepisy prawne wskazują na konieczność jego wypłacenia maksymalnie do 10 dnia określonego miesiąca, a w sytuacji, gdy 10 dzień miesiąca wypada w święto, sobotę lub niedzielę, należy to zrobić co najmniej dzień wcześniej.
Co istotne, wynagrodzenie musi trafić do pracownika w formie pieniężnej. W niektórych sytuacjach, jeśli zezwala na to zbiorowy układ pracy bądź regulamin obowiązujący w firmie, można wypłacić pensję w innej formie niż pieniężnej, ale tylko częściowo.
Waluta wynagrodzenia
Waluta wynagrodzenia zwykle nie jest ustalona w umowie. W większości przypadków pracownicy pracujący w Polsce dostają wynagrodzenie w rodzimej walucie. Wypłacanie wynagrodzenia w innej walucie zazwyczaj dotyczy cudzoziemców pracujących w Polsce albo osób, które zostały oddelegowane do pracy za granicą. Wówczas otrzymują oni pensję zbliżoną do tej, jaką mają tamtejsi pracownicy zatrudniony na tym samym lub podobnym stanowisku. Na wypłacanie podwładnym pensji dewizowej często decydują się także pracodawcy, którzy operują obcymi środkami w swojej działalności. Przy zawieraniu zagranicznych transakcji otrzymują oni zapłatę w obcej walucie. W tej samej walucie mogą zatem wypłacić pensje swoim pracownikom.
Wynagrodzenie w obcej walucie – zasady w Kodeksie pracy i w Kodeksie Cywilnym
Wszystkie kwestie dotyczące wynagrodzenia dewizowego ustawodawca pozostawił do rozstrzygnięcia na podstawie odpowiednich zapisów zawartych w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z nimi wynagrodzenie może być wypłacane albo w walucie polskiej, albo w wybranej obcej (np. euro, dolary, franki szwajcarskie itp.). Można też zdecydować się na wypłacanie pieniędzy w obu walutach. To oznacza, że część pensji może być w złotówkach, a część w innej walucie.
Wysokość wynagrodzenia dewizowego a kwota minimalna
Zanim zostanie ustalone ostateczne wynagrodzenie za pracę w obcej walucie, warto pamiętać o konieczności dostosowania jego kwoty do obowiązującej w Polsce minimalnej sumy wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy. Po przeliczeniu waluty obcej na polską pensja nie może być pod żadnym pozorem niższa niż stawka minimalna. Z drugiej jednak strony trzeba też mieć świadomość, że na wypłacanie pracownikom wynagrodzenia w obcej walucie zazwyczaj decydują się bogaci przedsiębiorcy, których pracownicy zarabiają dość znaczące sumy na przeprowadzanych transakcjach. Zwykle takie pensje pracownicze oscylują na znacznie wyższym poziomie niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Kurs NBP ma znaczenie!
Pracodawca jako płatnik jest zobowiązany do kalkulowania i przeliczania składek dewizowych na polskie złote w celu określenia wysokości należnej wysokości podatku oraz składek ubezpieczeniowych emerytalnych i zdrowotnych. Po pobraniu zaliczek na podatek dochodowy oraz kwot niezbędnych do opłacenia ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego pozostałą sumę z powrotem przelicza się na daną walutę. Bierze się przy tym pod uwagę średni kurs walut obcych ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego, który poprzedził dzień uzyskania przychodu.
Wypłacanie wynagrodzenia pracowniczego – zawsze za zgodą pracownika!
Co do zasady, nie ma możliwości, aby pracodawca mógł ogłosić przejście na dewizowy system wypłacania pensji bez zgody pracownika. Dana osoba może oczywiście zgodzić się na takie rozwiązanie, nie jest to jednak wcale wymagane od niej. Jeśli z jakichś powodów otrzymywanie pieniędzy w obcej walucie jest dla niej niewygodne, pracodawca nie ma prawa oczekiwać, że pracownik podporządkuje się jego decyzji. Postanowienie o wypłacaniu pensji w formie dewizowej może być bowiem przyjęte jedynie za porozumieniem stron.
- https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/pisma-urzedowe/ippb5-423-343-10-5-is-wlasciwy-kurs-waluty-obowiazujacy-184591327 (dostęp z dnia 27.08.2021 r.)
- https://kadry.infor.pl/kadry/wynagrodzenia/rozliczanie_wynagrodzen/767933,Wynagrodzenie-ustalone-w-walucie-obcej-jak-obliczyc-w-praktyce.html (dostęp z dnia 23.08.2021 r.)
- https://kadry.infor.pl/poprzednie_tematy_dnia/507438,Wyplata-wynagrodzenia-za-prace-w-obcej-walucie.html (dostęp z dnia 27.08.2021 r.)
